Taekwondo
ve Hiperaktif çocuklar
(ADHD)
Attention deficit and Hyperactivity Disorder
Dikkaat eksikliği ve aşırı aktivite bozukluğu
Bu makalede kurallara bağlanmış bir ahlak öğretisi
olantaekwondonun sandığınız gibi sadece döğüş stilleri öğrettiğini değil,aynı
anda bu tür çoçukların davranış biçimlerini nasıl iyiye yönlendirdiği
gerçeğini bulacaksınız.
Hepimizin çok iyi
bildiği gibi taekwondo el ve ayakların kullanıldığı silahsız muharebe
sanatıdır.Kore döğüş sanatlarının geçmiş kayıtları Milattan önce 50
yıllarına kadar gider.Ancak bu kadar zamana ve tarihe rağmen taekwondo literatüründe
ADHD hakkında en ufak bir bilgiye ulaşamazsınız.Aslında Hiperaktif düzensizlik bir
rahatsızlık olarak var olsa bile 1980 yılına kadar sınıflandırılıp tarif
edilmemişti.Bir davranış biçimi ve sendromu olarak çok eskiden beri vardı.
Tanımlamasında 7 yaş civarı çoçuklarda ortaya çıkan ve 8 ayda semptomlarını
belli eden bir davranış bozukluğudur. Hiperaktif çoçuk diye toplumda tarif elen
çoçuklar aslında çok zeki ,yetenekli, geleceği parlak çoçuklar değil aslında
özel ilgilenilmesi ve tedavi edilmesi gereken davranış bozukluğu içeren
çoçuklardır.Bu davranış bozuklukları tablo 1 de açıklanmaktadır.Ancak tüm
çoçuklardaki ortak davranış biçimi Dikkatsizlik, tepkisel tavır ve aşırı hareket
olarak ortaya çıkar.Nufusun % 4 ünde ortaya çıkabilen ve erkek çoçuklarda kızlara
göre daha fazla görülen bir davranış biçimidir.Aslında ülkemizdede ergenliğe
ulaşıncaya kadar hiperaktiviteden(Dikkat eksikliği) zarar gören çok sayıda çoçuk
vardır
Hiperaktif
çocuklar bizim toplumumuz da %5 oranında görülen yaygın bir durumdur. Dikkat
eksikliği ve hiperaktivite durumunun üç şekli bulunmaktadır. Birincisinde dikkat
eksikliği ön planda ,ikinci tipinde hiperaktivite ön planda ,diğer tipinde ise her
ikisi birlikte görülmektedir. Bu çocuklarda sürekli hareketlilik ile beraber dikkat
eksikliği , dikkatini uzun süre bir noktaya odaklayamama ve fevri davranma ortaya
çıkar.
Bir çoçuğa ADHD teşhisinin konulması için bu davranışların 7 yaşından önce
ortaya çıkması gerekir.Zaten bu çoçuklar anne karnında bile aşırı
hareketlidirler.
Tablo:1 |
Dikkat eksikliği
belirtileri (başka nedenler yok ise)
Dikkatlerini uzun süre toparlayamazlar
başladıkları işlerin sonunu getirmekte güçlük çekerler
dikkat gerektiren günlük işlerden kaçınırlar
eşyalarını sık sık kaybederler
günlük işlerde unutkanlıkları vardır
işlerini düzensiz ve dağınık yaparlar
genelde bir işten diğerine çok sık geçiş yaparlar
karşısındakini dinlememe sık sık konu değiştirme görülür
dikkatleri ilgisiz uyaranlarla sık sık dağılı
çalışmaları plansızdır
emirleri anlamakta güçlük çekerler
yaptıkları işlerde dikkatsizce hatalar yaparlar.
Hiperaktivite ve fevrilik belirtileri(başka nedenler yok ise)
Yerinde duramama hali vardır
devamlı kıpır kıpır haldedirler
kendi yaşıtlarına göre belirgin farklılık ile sürekli hareket halindedirler
otururken bile bir yerleri kıpır kıpırdır
Her şeye karışma
mobilyaların üzerinde gezme , ev içinde koşuşturma
bir iş yaparken sık sık ayağa kalkma gezinme halindedirler
konuşmanın sonu gelmeden araya girerler
başkaları onların sözünü kesememekten yakınır
elleri ayakları kıpır kıpırdır, ellerinde sürekli bir şeylerle oynarlar
olası sonuçlarını düşünmeden tehlikeli işlere girme görülür
sakinlik isteyen grup içi etkinliklere katılmakta zorlanırlar
etraftaki insanlar tarafından sık sık hareketlilik konusunda uyarılırlar
Sonunu düşünmeden ani olarak karar verip o işi yaparlar
sabırsızdırlar , sıra beklemek konusunda engellenmeye dayanamazlar. |
Hiperaktivite
ve dikkat eksikliği olan çocuklarda okul çağından önce ve okul çağında
hareketlilik ve dikkat eksikliği belirgin olarak göze çarpar. Bu dikkat eksikliği ve
hiperaktivite özellikleri sadece bir ortamda değil birkaç ortamda kendini
belli eder . Hiperaktif çocukların işlevselliği belirgin olarak bozulur , özellikle
okul döneminde göreceli bir başarısızlık ve sık sık öğretmeninden uyarı alma
görülür. Derse konsantre olamadığı ve dikkat eksikliği olduğu için , çoğu zaman
zeka normal olmasına rağmen derslerde başarısızlık görülür.
Hiperaktif çocuğun ailesinin yönlendirilmesi önemlidir. Ailenin bu türlü bir
çocuğu idare etmesi güç olur. Hatta anneler bu konuda oldukça yorgun düşüp sık
olarak yorgunluk belirtileri göstermektedirler. Çocuğun sosyal ilişkileri bozulabilir,
arkadaş ilişkilerinde sorunlar yaşanabilir.. Ders başarısızlığı da bu duruma
eklenince çocuğun kendine olan özgüveni azalabilir , anksiyete ve duygusal
zedelenebilirlik artar. Bu nedenle ailenin ve çocuğun psikososyal açıdan desteklenmesi
çok önemli bir konudur.
Diğer yandan çocuğun okul içerisindeki durumu öğretmenin yönlendirmesi ve
davranışları önemli olmaktadır. Yanlış tutumlar çocukların hareketliliğini daha
da artırmakta , mevcut problemlerin çözümünü güçleştirmektedir. Okul -aile -
doktor işbirliği bu durumda çok önemlidir.
TAEKWONDO BU TÜR ÇOÇUKLARIN TEDAVİSİNDE
EN ETKİLİ YARDIMCI FAKTÖRLERDEN BİRİDİR
Bu tür çoçukların tedavisinde çok boyutlu ve değişik tıbbi yönlendirici
ilaçlar ,psikolojik nasihat ve yönlendirmeler,Sosyal eğitim, Planlı orhanizasyonlar,
Davranış biçimlerini değiştirme metodları gibi değişik yollar denenir.
Tıbbi ilaç olarak genelde Ritalin gibi uyarıcı ilaçlar kullanılır.Fakat Ritalin ve
bu türev ilaçlar herkes için etkili ve verimli değildirler.Hatta yan etkileride sık
görülür.Ritalilin ve benzeri ilaçların etkilerine bakarsak.(Tablo2)
Tablo:2
Ritalin(Methylphenidate) etkileri |
Sadece %70 hastada verimli olabilir.
Etki süresi 3-4 saat kadardır.
Etkisi azalmaya başladıkça,fiziksel ve duygusal çöküntüler olabilir.
Hergün düzenli olarak alınması lazımdır.
İstek arzu ,cinsellik azalmasına neden olabilir.
Kilo kaybı ve büyüme gelişimine engel durumlar ortaya çıkabilir.
Uykusuzluk belirtileri ortaya çıkartabilir.
Baaş ve mide ağrısı ve sinirlilik durumu ortaya çıkabilir.
tedavi öncesinde olmayan tiklere sebep olabilir.
Yüksek dozları kalp ölümlerine yol açabilir. |
Bu nedenle
bu tür çoçukların tedavisinde psikiyatrik metaodlar ve davranış biçimlerini
düzenlemeye çalışmak daha büyük önem ve değer taşır.Buradada taekwondo ve
Salonları( DOJANG) çok büyük motive edici rol oynarlar.
Bu makalede kurallara bağlanmış bir ahlak öğretisi olantaekwondonun sandığınız
gibi sadece döğüş stilleri öğrettiğini değil,aynı anda bu tür çoçukların
davranış biçimlerini nasıl iyiye yönlendirdiği gerçeğini bulacaksınız.
-ADHD (Kısaca Hiperaktif diyelim) çoçukların okul
performanslarını önemli derecede olumsuz etkiler.
Okulda çoçukların oturma biçimleri,toplanma şekileri tekdüzedir. itaat edecekler
,sessiz olacaklar genelde kendilerini öğrenmeye odaklarından devamlı kontrol altına
alınacaklardır.
Bu gerçekler Taekwondo salonu (DOJANG) ile okul arasında çoçuğun istekleri
bakımından çok farklılıklar ortaya çıkartır.
Belki öğrenilen meteryaller açısından iki yer arasında( Dojang ve okul) oldukça
farklılıklar vardır.Ancak beceriler kazanma, kazanılan becerileri kaybetmeme ,aklı ve
zekayı çalıştıran pratik uygulama lar bakımından okul ve çevre birbirinin
tamamlayıcısıdır.
Okul ve Dojangtada disiplin vardır.Okulda oturarak ders dinlersiniz ,sessiz olursunuz ve
dikkatinizi vermek zorunda kalısınız ve teorik bilgiler öğrenirsiniz.Dojangtada
aynıdır.Belli sırada durursunuz, dikatli olursunuz ve kore terimleri eşliğinde
tekmeler ,yumruklar, poomse(gösteri) ve kırışlar yaparsınız.
İşte burada bir takım farklar ortaya çıkar.
Sınıfta çoçuk düzenli olarak 6-7 saat olmak zorundadır.Belki ufak
kahvaltılar, öğle yemeği veya biraz fiziksel aktiviteler yapabilir.Ancak büyük
bölümde hareketsiz ve sessiz olmak zorundadır.Dojangta bu ortadan kalkar. Sürekli ufak
bölümler halinde hareket ve eylem vardır.Çalışma toploam 30-60 dakika sürer ve her
15 dakikada bir su molası verilir.Bu sık aralıklar çoçuğu sıkmaz .Sınıfta çoçuk
devamlı hocayı dinlemek zorundadur.Öğretmenin birşeyler anlatmadığı zamanlar
sınıfta bir sessizlik hakimdir ve çoçuk buna uymak zorunda kalır.Kendini sessiz ve
hareketsiz olmaya zorlar.Bu hiperaktif çoçuklar için çok zordur.Halbuki dojangta tam
tersidir.Çoçuk tekniklerde hareket kaabiliyetinin sınırlarını zorlar.Pozitif
enerjini kullanır.Kimse niye böyle yapıyorsun demez ve zorla kendisini bastırmaya
çalışmaz.Çok hareket ettikçe taktir edilir ancak bir süre kendi kendine yorularak
sakinleşir.Çoçuklardaki yapma dedikçe aksine davranış biçimi vardır.Aksini yaparak
ilgi toplamaya çalışırlar.Taekwondoda çoçuk bağırır çağırır ,hareket ve
teknik yapar.Kimse kendisine yapma demez.Bunları yaptıkçada kimsenin dikkatini
celbetmez.Çünki salonda herkes öyle davranıyordur.Dolayısı ile bir süre sonra
başkalarının dikkatini çekmek için veya kendisiyle ilgilenilmesi için çok
bağırmak veya hareket etmek kendisine saçma gelmeye başlar.Çünki kimsenin dikkatini
çekemediğini anlar. Bazen bu çoçuklar dikkat çekebilmek için okulun aksine salonda
çok sakin dururlar.Çünki taekwondo salonunda bağıran çağıranlar hareket edenler
değil,sakin ve sessiz duran çoçuklar dikkat çeker.
Temel hareketler yaptıkça , yumruklar ,tekmeler attıkça bir süre sonra enerjisi
yetmemeye başlar ve çok çabuk yorulur.Bu nedenle zamanla enerjisini verimli kullanmak
alışkanlığını mecburen hisseden.Ani hareker yerine yerinde ve zamanında hareket
etmeyi öğrenir.
Hiperaktif çoçuklar bazen okulda ciddi problemler çıkarırlar.Dikkatsizlikleri,
düşüncesizlikleri, aşırı hareketleri, plansızlıkları ve diğer nedenlerle
verilen görevleri asla bitiremezler ve ciddi hatalar yaparlar.Sadece kendilerine değil
diğer öğrencilerede zarar verirler.Bezen normal bir sınıf içinde bunların
davranışlarını kontrol oldukça zordur.
Taekwondoda çoçuklara kendi tercihleri istikametinde teknikler
öğretilir.Çoçuklar oyun oynar gibi aktivitelere katılırlar.Dizilen ve teknikler
yapması istenen çoçuklara bir zorlama getirilmez.Usta sporcular önde durur ve kemer
derecesine sahiptirler.Çoçuk davranışında serbesttir ancak çalıştıkça ve kendi
kendisini disipline ettikçe kemer derecesinin artacağına inanır.Kimsenin zorlamasıyla
değil kendi kendine hatasız öğrenmenin gerekliliğine inanır.Yapmazsa kimseden azar
işitmez ,ama iyi yaparsa taktir göreceği şuuruna varır.Zorlama yok ama teşvik
vardır.bu şekilde pozitif olumlu davrandıkça övülür ve taktir
edilir.Alkışlanır ve kendisinin kemer derecesi yükseltilir.
Taekwondoda muhakkak bir partnerle çalışılır.Partneriyle ortak davrandıkça
hareketler ve teknikler yapacağının farkına varır.Paylaşmayı ve birlikte olmayı
öğrenir.Teknik yapmak için arkadaşının yardımına ihtiyacı olacağından
başkalarına muhtaçlığını anlar.Birlikteliğin gücüne varır.
taekwondoda sporcuların birbiriyle alçak sesle konuşması esastır.Asla azarlama ve
korkutma olmaz.Ancak tekniklerdede sporcular var güçleriyle bağırırlar .Bu son
haddine kadar sınırsızdır.Burada bağıran ve çağıran çoçuk pek ilgi çekmez
.Çünki herkes bağırmaktadır.Sesten kimse kimseyi duyamaz.Çoçuk bağırp
çağırmakla kimsenin dikkatini çekmeyeceğini bilir.Bu dışarısı içinde bir
alışkanlık haline gelir.
Bu davranış biçimleri okulda öğretmenler için özel bir uğraştır.Yani bu
hiperaktif çoçuklar için özel sınıflar ve özel ilgi gerekir.Halbuki bu
davranışlar takwondo salonlarındaki rutin günlük davranış şekilleridir.
Taekwondo salonlarında şu hakimdir; İster yap ister yapma, yaparsan mükafaat alırsın
taktir edilirsin.Yaptığın davranışlarda özgür ol ve sınırını zorla .Ama zarar
ve faydasına sen katlanırsın.Aksine davranışın kendinden başka kimseye zarar
veremez ,doğrusunun faydasını sen görürsün.Ve paylaşmazsan asla doğruya ve
mükemmelliğe ulaşamazsın. Mükemmel ve hatasız yapan ilgi çeker alkış alır
,takdir edilir.Boş veren zarar görmez ama taktirde görmez.
Araştırmalar göstermiştir ki Döğüş sporlarındaki biçimsel ,kurallı
çalışma kişeler üzerinde kendilerine güven ve saygı açısından olumlu bir
etki yapmaktadır.Yine araştırmalar göstermiştir ki bu sporları yapanların
agressiflikleri azalmış, daha önceden var olan saldırgan tavırlarını terk
etmişlerdir.Sosyal becerileri ve topluma katılımları artmıştır.Stress ve
sıkılganlıklarında önemli derecede azalma olmuş, doğru ve yerinede karar verme
melekeleri artmıştır.Bu nedenle taekwondo çalışmanın çoçukların psikolojilerine
olan bu olumlu katkısı , takwondonun hiperaktiif çoçuklar için en önemli pratik
başvuru yollarından bir olarak tercih edilmesine nedendir.
TAEKWONDODA5 ANA PRANSİP VARDIR
-Nezaket
-Doğruluk
-Sabır
-Nefsi kontrol
-Boyun eğmeyen ruh
Bu 5 temel taekwondonun temel prensipleri kabul edlir ve bunlar
çoçuğa aşılanmaya çalışılır.Taekwondoda belli seviyedeki bir kişide bu
özellikleri muhakkak bulursunuz.Bunlarda hiper aktif çoçukların tedavisinde
varılması gereken noktalardan birkaçıdır.
Takwondo bu tür çoçukların kandine güvenlerini kazanarak
saldırganlıklarını önlemede bir çıkş yolu olabilir.Çünki bu çoçuklarda
saldırganlaşmanın nedeni özgüvenlerinin olmamasıdır.Kendilerine özgüven kazanan
çoçukların saldırganlıkları azalır, tertip ve düzenli davranmaya ,her işi
kurallı yapmaya ve başkalarınada aynı saygıyı duymaya başlarlar.
|