Taekwondoda kemerin geleneksel anlamı

Önsöz:
Taekwondo Kore'nin Japonya'dan bağımsızlığını kazanmasından sonra yayılmaya başlamış bir dövüş sanatıdır.Daha önce diğer toplumlar tarafından bilindiği söylenemez. Çok kısa geçmişine rağmen çok hızlı olarak yayıldı ve tüm dünyada en popüler  dövüş sporu haline geldi.Bunda Kore'nin ekonomik açıdan gelişmesi ile birlikte bu sporu ve bu sporla birlikte kültürünü Dünyaya yaymak için harcadığı yoğun maddi ve manevi gayretlerin payı çok büyüktür.
Haklı olarak ta seul 1988, Barselona 1992 Atlanta 1996 olimpiyatlarında gösteri sporu olarak yer aldı ve en son 2000 Sidney olimpiyatlarında resmi spor olarak oyunlara kabul edildi.
Taekwondonun bu durumuna karşılık ona nazaran daha köklü olan ve muhteşem geçmişe sahip Japon Karatesi, Çin Wushusu aynı değeri bulamadı. Aslında taekwondonun bu başarıyı yakalamasında öncelikle Kore'nin ve daha sonra taekwondonun yöneticilerinin payı çok büyüktür.Yakın gelecekte taekwondoda çok daha muhteşem gelişmelerin olacağı açıktır.Taekwondo üzerinde daha ciddi kararlar alınacak, seyir zevki arttırılacak ve şov özellikleri ön plana çıkartılacaktır.
Bir spor dalı olarak ciddi kabuller gören taekwondonun her bir bölümü ciddi araştırmalara tabi tutulacaktır.Bu beraberinde ciddi değişimleri de gündeme getirecektir.
Bir spor dalını özel kılan en önemli faktör üniformasıdır.Taekwondonunda göze hitap eden en önemli özelliği dabok denilen üniforması ve Ttie denilen ve bele takılan kemeridir.Tüm çalışma periyotlarında bu üniforma taekwondocuyu tarif eden en önemli özelliklerden biridir.
Kemer taekwondoda pantolon veya üst üniformasından daha büyük önem taşınan bir parçasıdır.Jugori diye adlandırılan Kemer taekwondocunun seviyesini tarif ve belli eden bir arma konumundadır.
Kemer seviyelerini tarif eden ve kurucusu sayılan ömrünün büyük kısmını Japonya'da geçiren merhum Choi Young-yui beyaz kemeri saflık ve temizlik olarak tarif etmiştir.
Kemer rengi koyulaştıkça ustalığa giden bir yol tarif edilir ve en üst seviye Gelişmişlik derecesi olarak siyah kuşak kabul edilir.Kemer rengine göre bir kişinin kaç yıl taekwondo ile uğraştığı ve ne kadar pratik yaptığı ortalama olarak bellidir.
 
Gup ve dan olarak iki kategoriye ayrılmış olan kemer renklerinde renkli kemerlerde  gökkuşağı renkleri seçilmiştir.Dan kemerleri ise siyah renklidir.Tabi ki bu renklendirmede taekwondodaki son yıllardaki gelişmeye paralel olarak olmuştur.Köklü bir geçmişe sahip değildir.Taekwondo kemerinde asıl olan Beyaz ve Siyah renklerdir.
Taekwondo kemerinin tarihi ve anlamları hakkında çok değişik fikirler ileri sürülmüştür.Hiç biri aslında bize gerçekçi yaklaşımlar sunmaz.Tarihi geçmişi olmayan ve sonradan ortaya çıkan renklendirmelere anlamlar bulmak ve tarih uydurmak gayretinden gelen bu izahatlar gerçekçi olamaz.Burada biz taekwondo kemerinin sınıflandırılması ve tarihi hakkında somut bazı açıklamalarda bulunacağız.

Kemer ve Kuşağın tarihçesine bakış.
Kuşak  bellere sarılan sicimlerin veya elbiselerin üzerine atılan aksesuarların genel ismine verilen bir addır.Türkçe de kuşak kemer deyince bele dolanan her şey akla gelir.Kemer ,korse, pantolon kayışı, hemen hemen aynı kategoride değerlendirilir. İnsanlar elbise giymeye başlamaları ile birlikte kuşak kullanmaya da başlamışlardır.Bu nedenle kemer in tarihi elbisenin tarihi ile eşdeğerdir diyebiliriz.Hemen hemen her kültürde kemer elbisenin önemli bir aksesuarı olarak yer almıştı.

1.Batı Ülkelerinde

Kemerler ve kuşaklar batı ülkelerinde elbise bütünü içinde önemli yere sahiptir.

1) Kemer
Kemerler sicim veya ip vazifesini kapsamında pantolonları veya elbiseleri bele sabitlemek amacı ile kullanılmışlardır.Bunun dışında genelde köylerde yiyeceklerin veya av malzemelerinin bele sarılan kuşağa asılması amacı ile de kullanılmıştır.Yani batı ülkelerinde kuşak her zaman için belli bir fiziksel amaç doğrultusunda takılmıştır ve her zaman pratik bir hizmet amacı taşımıştır.
Önceleri kaba bir görünüm ve fonksiyon gören kemerler daha sonra estetik görünümler içermeye başlamış ve elbisenin sadece belinde değil diğer aksesuarlarında da kullanılır olmuşlardır.Misal olarak takılan kravat aslında bir boyun kemeridir. .Boyuna takılması sosyal bir seviye belirtisi olarak kullanılmıştır.
Kemerin aksesuar olduğu kadar sosyal ve kültürel bir sınıfın belirtisi olarak kullanılması eski Mısır'da çok yaygın idi.Mısırda sosyal sınıflar genelde taktıkları kuşaklarla ( bellerine doladıkları kuşağın renk ve biçimi) ile kendilerini diğerlerinden ayırtırlardı.

2) Kuşak:

Kuşak yumuşak uzun ve geniş bir bez parçasıdır.Kaşkolde diyebilirsiniz.Bele, omuza veya boyuna dolanır.Bazen yine sağ omuzdan sol bele çaprazlamasına dolanan apolet şeklinde kaşkollerde takılır( askeriyede Generallerde olduğu gibi).
Bilhassa 16 yüzyıldan sonra bu çapraz kaşkoller askeriyede seviye ifadesi olarak kullanıldı.



2. Kore'de
Korede giyecek geleneğinde, kuşaklar Dae olarak adlandırılır. Kemer Materyali  olarak ta ilk çağlarda Otlar, tüyler, hayvan derileri kullanılıyordu. Dokuma fabrikaları kurulunca da dokuma kemerler (Pobackdae)yaygın olarak kullanıldı.Daha sonrada gelişime bağlı olarak metal işlemeli  altın ve gümüş kemerler (Guadae).takılmaya başlanmıştır.
3 krallık dönemine gelince kemerler elbise dekorasyonu olarak sosyal bir sınıfın simgesi olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Kogurea krallığında fabrikasyon kemerler (Pobackdae)kullanılmaya başlandı ve kenevir ve ipek dokuma kemerler takıldı.
Kemerin genişliği sosyal tabaka olarak üstünlüğü ifade ederdi. Orta tabaka insanlar ( orta sınıf veya orta direk) dar ve ince kemer takarlardı.Daha düşük sosyal sınıflar ise ipin dolanması ile yapılmış Sasungdae  denilen kemer takınmışlardır.

 Bakjae krallığı zamanında, kostümlerdeki kemer faktörü iyice belirgin hale gelmiştir.Bu dönemde kemerlerin şekli değil renkleri de sosyal sınıfların tespitinde önemli rol oynamışlardır.

 Shilla Krallığında ise kemerde metalik dekorasyonlar yer almaya başlamıştır.(Cho, Hyo-soon,1997).
Tüm krallıklar dönemlerinde farklı cins kemerler kral veya yönetici kesimin sosyal konumunu belli etmede kullanılmıştır.Kral ve kral soyundan gelenler kendilerine has farklı kemerler takarlardı. Krallar altın dekorasyonlu kemer , yüksek yöneticiler ise  parlar ipek ten yapılmış geniş ve beyaz renkli kemer (Bakwidea)takarlardı.


Taekwondo ve kemer( TTie)
Kukkiwonda tespit edilmiş ve düzene girmiş taekwondo üniforma yönetmeliğine göre tüm sporcular kemer takarlar.(Kukgi Taekwondo text book, 1995).Bu kemerler dan ve pum derecelerini ifade eder.İlk spora başlayan kimse beyaz kemer takar ve bu gelişerek devam eder.Her sporcunun amacı bir üst kemere çıkmaktır.Kemer takmak sporcular için kıyafetlik yönetmeliğinde sabittir.Müsabakaya bir etkisi olmamasına rağmen kemer takılmadan müsabakaya çıkılmaz.Mavi kemer takabilen sporcu müsabıklık seviyesine gelir. Uluslararası müsabakalarda siyah kemere ulaşmak ve bunun uluslararası tasdiki mecburidir.


1.Taekwondoda pum sistemi:
Kukgiwon tarafından yayınlalan Kukgi taekwondo text kitabında Gup derceleri 9' a(9, 8, 7,...1) ve dan dereceleri 10'a ayrılmıştır.(1,2,3...10).Dan dereceleri 10a kadar gider.Ancak 10 dana ulaşan bir kimsenin taekwondo seviyesinin ne olacağı konusunda bir bilgide söz konusu değildir. Uzun yılar taekwondoya hizmet edenlere için bironur belgesi olabilir.Ancak dan dereceleri taekwondoda ne kadar seviye belirtir tartışma konusudur.
Aslında daha düşük olan Gup dereceleri taekwondodaki temel derecelerdir.Bu derecelerin poomselerinde taekwondonun tüm duruş biçimleri,vuruşları blokları vs hemen hepsi öğrenilmiş ve pratik olarak uygulanmış olur.
Takwondoya ilk başlayan 8.gup olarak başlar ve bu esnada beyaz kuşaktakar.Böylşelikle 7,6,5,4 diye keme dereceleri artar.. gupa gelmiş bir sporcu temel tüm teknikleri öğrenir .Bundan sonra dan dereceleri başlar.Bunlar siyah kemer dereceleridir.1 dan Koyro, 2. dan taebaek,3. dan Sipjin ve Jitae, Chonguvon,Hansu ve İlyeo diye devam eder .Bu seviyeler değişik federasyonlarda değişik isimler alır.Ancak temel olarak aynıdır.
Sonuç olarak taekwondoda Pum dereceleri 8-9 ve dan dereceleri 9-10 derece içerir.Wtf ve Itf ye göre bu derceler farklıdır.Derecelere göre kemer renkleri de değişik değişiktir.
Aslında temek derceler 5 tane pum derecesidir. Beyaz, sarı, yeşil , mavi ve siyahtır.Daha sonra çalışma periyotlarını azaltmak ve öğrencileri kemer derecelerini kısa aralıklarla yükselterek devamlılıklarını sağlamak için ara derceler konmuştur. Sarı-yeşil, kırmızı- mavi gibi  Bunlar turuncu kahverengi vs renklerle de ifade edilmişlerdir.
Bu tür derecelendirmeler sadece taekwondoya ait değildir.Diğer do sporlarında da kemer renkleri ve dereceleri vardır.Tüm do sporları felsefesinin ortak yönüdür.
Taekwondoya ilk başlayan beyaz kemer takar.Ve belirli bir çalışma periyodundan sonra sarı kemere geçer.Sarı kemerden sonra ise sıkı ve belli süre içeren çalışma süreleri vardır.Bu zamanlar aşılınca kemerde ona göre renklendirilir.
taekwondoda sıkı ve disiplinli hiyerarşik bir yapı vardır her şey bu yapı içinde yürür.Kemer derecesi de bu hiyerarşik yapının işaretidir. Misal siyah kemere ulaşmış bir sporcu 10 yılını disiplinli ve sert bir taekwondo çalışması ile geçirmiş demektir.Siyah kuşağa saygı duyulması bu uzun ve zorlu çalışmaya duyulan bir saygıdır.Bir kişine kadar mükemmel meziyetlere sahip olursa olsun bu sistemli devreleri geçirmediği sürece kemer derecelerine kavuşamaz.
2-Kemer dereceleri temel olarak Umyangohang üzerine kurulmuştur.

Taekwondoda Gup derecesi düştükçe , Dan dereceleri ise yükseldikçe ustalık ve bilgelik artar.Bu do sporlarında insanın doğuş felsefesini ifade eder.İnsanın cennetten gelip yine cennete döneceğini ifade eden bir felsefi kavram içerir.
Bu nedenle ilk başlayanlar beyaz üniforma ve beyaz kemer takarlar.
Beyaz kemer doğuşu ve hayata başlangıcı saflığı temizliği ve hiçliği temsil eder.
Sarı kuşak toprağı temsil eder.Özellikle bereketli ve verimli yamaçları simgeler.Bu nedenle de yaşamın kaynağı ve kökenini ifade eder.Çünkü sonuç olarak topraktan geldik ve toprağa gideceğiz.Ve tüm üretim aslında toprağa bağlıdır.Bunu taekwondoya uygularsak sarı kuşak bir taekwondocu yeni, ancak yetenekli işlenmeye hazır ve verim alınabilecek bir kişiliği ortaya kor.
Mavi renk kaynaktaki saf ve berrak suyu temsil eder.Ayrıca istikamet olarak doğuyu ve mevsimler içindede baharı betimler.Mavi ışık gece karanlığında parlayan ve süreklilik arz eden ışık gibi görünür ve atmosferde tüm canlılık içinde görünür. Bu nedenle mavi renk devamlılığı , sürekliliği temsil eder.Aynı anda
dürüstlük, umut, gençlik ,sükunet, derinlik ve sükut anlamları da taşır.Bu nedenle taekwondoda beceri ve teknikleri öğrenmiş süreklilik arz etmeye başlamış ve taekwondonun karakter yapısını kazanmaya başlamış bir seviyeyi ifade eder.
Kırmızı rengin duygusal izahı "uyarıcı" olmasıdır.Bu kuşak aktif ve enerjik insanı temsil eder.Her hareket olgunlaşmış ve verim alınmaya başlamıştır.Tıpkı dal budak salmış ve gelişimizi tamamlamış meyve vermeye başlamış ağaç gibidir.
Siyah kuşak ise varılacak son noktadır.Göz alıcı ve görkemli bir görünüşü temsil eder.Sadelik ve durgunluğun altında mükemmellik ve harikuladelik gizlidir.otorite , itibar sahibi saygınlık duyulacak ve yaptığı işte zevk verecek bir kişiyi temsil eder.Yüksek seviye ustalık vardır.Tüm temel hareketler eksiksiz öğrenilmiş ve koordineli şekilde uygulanmaya başlanmıştır.
Bu saydığımız renkler Umyangohnag temel alınarak ortaya konmuş temel renklerdir.Kore'de kültüründe yeri olan astronomik felsefeden kaynağını alırlar.Bu temel renkler Kore felsefesinde kainatı oluşturan temel renklerdir.Kore felsefesi temel olarak Um(-) and Yang(+) gibi iki farklı kutup üzerine oturmuştur.Kore felsefesinde kainatı oluşturan bu temel renkler Ojungsak or Ochae diye adlandırılır.
 Ojungsak,gın niteliğidir. ve her yang rengi bir Um(-)  renginin zıddıdır. Um renkleri yeşil, kahverengi ,turuncu,pembe gibi temel renklerin karışımı ile oluşan ara renklerdir.Bu ara renkler doğu felsefesinde yönleri temsilende kullanılırlar Kuzey, Güney, Doğu , batı gibi
3. Geleneksel kemer renkleri.
Taekwondo Kore'nin geleneksel bir dövüş sanatı (Mudo)  olduğuna göre kemer renk sisteminide geleneksel gelişimini araştırmak gerekir.Kore geleneksel giyim tarzında geçmiş çağlarda kemer sosyal sınıf belirtisi olarak elbiselerde bir aksesuar olarak takılıyordu.Chosun hanedanlığı döneminde bu çok bariz idi.Kral genelde dekoratif değerli taşlar ve değerli metallerle süslü kemer takarlardı.prensler , yardımcıları ona göre daha değişik kemer kullanırlardı.Halk beyaz kemer takardı.Bölgelere göre üst seviye sınıflar kırmızı sarı mavi renk kuşaklar kullanırlardı.Kore'de dokumaları renklendirme sanatı pek olmadığından kumaşta renk çok önem taşır ve renkli giysiler zenginliği ifade ederlerdi.Her krallık döneminde belli haki,m renkler vardı

4-Taekwondoda kemer renkleri
Taekwondoda ana kemer renkler Beyaz ,sarı,mavi ve siyaktır.diğer renkler ara renklerdir.Değişik renkler kullanılabilir.9 tene gup derecesi vardır.Her gup derecesinin kemer rengi farklıdır.Dan dereceleri 9 tane olup tün seviyelerde siyah kemer takılır.
Günümüz taekwondosunda kemerin rengi ve şekli değiş çok çalışmak ,alın teri akıtmak ve bu sporun hakkını yeterince vermek yatar.Farklı kültürdeki insanları Kore'nin felsefi düşünce ve geleneksel tavırları yönlendiremez.Günümüz taekwondosunda kemer renkleri sadece sporcuları salana bağlamak ve teşvik etmenin ötesinde ciddi bir anlam taşımaz.