Taekwondoda Stabilite
Taekwondoda güç ve hızlı hareket yeteneği kazanmadan önce daha önemli olan
faktör stabilliğinizi ,sabitliğinizi kazanabilmektir. Bu stabillik vücudun
dengesi ve bu dengenin herhangi olumsuz şartlarda dahi değişmemesi
anlamındadır.
Vücut dengenizi 3 faktör belirler. Vücut ağırlığınız, dayanak noktanız,
ağırlık merkeziniz.
Temel olarak denge; ayakların ortasından çizilen
dikey hayali çizgi üzerinde vücut ağırlığının taşınmasıdır.
Ağırlık merkeziniz, (denge merkezi veya yer çekimi merkezi denen nokta
)genelde kemerinizin düğüm yaptığınız yerin bir kaç cm arkasında aşağı karın
bölgesinde bir yerdir.Vücudunuzu bir terazi olarak algılarsanız burası tam
denge merkezidir.Burası mükemmel dengeyi sağlayan vücut noktasıdır.Tabi ki
bu ağırlık merkezi teknikler icra edilirken değişebilir ve hatta vücut
dışındaki bir bölgeye de taşınabilir.Böyle olduğu anda zaten sendeler veya
düşersiniz.Tıpkı terazide denge bozulunca kefenin bir tarafının çökmesi gibi
sizinde vücudunuzun bir tarafı yer çekimi etkisi ile yere düşer.
Vücudun ağırlık merkezi, bir teknik hareket esnasında dengenin korunması
için temel sınırları içinde değişebilir.
Vücut ağırlık merkezi , vücut
hareketlerinde ne kadar düz bir hatta hareket ederse ve yere yakın olursa
denge o kadar iyi korunabilir. Gard pozisyonunda dizlerin kırılıp vücudun
yere yakınlaştırılması vücut dengesi ve stabilitesinin sağlamlaştırılması
içindir. Vücut kütlesi gerekli gücün sağlanabilmesi için tekniğin içine
dahil edilmelidir.Bu vücudun hareketini gerektirir.Tekniklerde vücut
hareketinde ağırlık merkezi (kütle merkezi)yükselir diğer bir adıma geçerken
tekrar düşer.ağırlık merkezindeki bu değişimi en azda tutmak vücut
dengesinin sağlanması ,enerji tasarrufu ve hızlı hareket etmek için
açısından en idealidir.
Bir cismin dengeli duruşu oturduğu alan genişliği, yüksekliği ve ağırlık
merkezi ile orantılıdır.
Denge cismin yüksekliği ile, cismin ağırlık merkezinin yerden yüksekliği ile
ters orantılıdır.Bir cisimde ağırlık merkezi ne kadar yerden yükselirse
cismin dengesi o oranda zayıflar.
Cismin dengesi oturduğu alan ile doğru orantılıdır.Cisim yere ne kadar
geniş basarsa o kadar dengeli durur.Bu nedenle sporcular denge için
ayaklarını ne kadar açarlarsa yararlıdır.Ayaklar ne kadar kapalı tutulur ve
yaklaştırılırsa vücut dengesi o oranda zayıflar.Ancak ayağın fazla açılması
dengeyi sağlarken , hareket ve teknik güçlüğünü beraberinde getireceğinden
ayakların konumu dengeyi sağlayacak ancak tekniğe mani olmayacak şekilde
yapılmalıdır.
denge 2 durumda var olur.
1-Statik denge ( vücudun sabitken denge durumu Misal halterciler için
gereklidir)
2-Dinamik Denge( hareket halinde iken vücut dengesidir)
Statik denge önemlidir ancak taekwondo hareket sporudur.Bu nedenle de
taekwondo sporcuları için önemli olan denge dinamik denge denilen,hareket
esnasındaki vücut dengesidir.Eğer vücut dengede değil ise savunma amaçlı
blok yapmak için veya atak yapmak için ani hareketlenmeleri
yapamaz.Teknikler çok hatalı ve güçsüz çıkar
Adımlamaları yaparken vücut statik(sabit) bir dengeye sahip
olur.Ayaklar birbirinden yeteri derecede açık olarak vücut kuvvetli
bir temele oturur.Bu esnada vücudun ağırlık merkezi değişmez sürekli sabit
kalır.Çünkü vücuda dışarıdan bir yük tatbiki yoktur.
Bir tekme icra ederken ise dinamik denge gerekir.Burada vücut dışarıdan bir
yüke maruz kalır, ağırlık merkezi sürekli değişir.Tekme icra ederken genelde
ağırlık merkezi yükselir.Bunu dengeyi sağlamak için en önemli faktör olarak
ayaklar kullanılır.
ağırlık merkezi vücudun yere basış alanından aşırı derecede uzaklaşırsa veya
dışarı çıkarsa vücudun sabitliği bozulur ve yere düşer.Ağırlık merkezi aşırı
derecede yukarı kalkarsa denge bozulur.Bu nedenle duruş pozisyonu olarak
dizler bükülmeli ayaklar biri önde diğeri arkada hafif açılmalı ve ağırlık
merkezi yere düşürülerek ayaklar arasına alınmalıdır.Vücudun hızlı
hareketlerinde bile bu ideal konum korunmalı veya teknik bu konuma dönmeye
elverişli şekilde atılmalıdır.Soldaki şekli inceleyin. Kırmızı dikey çizgiler
vücudun temel dayanak alanıdır.Ayaklar açılır ve dizler kıvrılırsa vücut
ağırlık merkezi mümkün olduğunca ortaya alınır ve denge sağlanır.Siyah
nokta ile gösterilen bölge doğru bir vücut dengesinde vücudun ağırlık
merkezinin olduğu bölgedir..Bu nokta asla kırmızı çizgilerle gösterilen
alanların dışına çıkmamalıdır.Sağda şekil-2'de diyelim ki düz tekme veya
havada çift tekme atarken vücut çok geriye yatarak ağırlık merkezi vücudun
dayanak temel oturuş alanının dışına taşırılmış ve bu nedenle denge
bozulmuştur. Savunmada
da bu bir handikaptır.Diyelim ki dizler kıvrılarak ayaklar açılmadı ve
vücudun oturuş alanı kısa tutuldu.Rakibin bir tekmesinde yukarıya bir tekme
alırsanız ağırlık merkezininiz hemen temel oturuş alanı dışına çıkması söz
konusu olabilir.Şekil-3'ü inceleyin.Dizler kıvrılmamış ve ayaklar arası çok
kısa tutularak hatalı bir gard pozisyonu alınmıştır.Burada vücuda gelecek en
ufak bir darbede ağırlık merkezinin vücut oturma alanı dışına çıkma ihtimali
vardır.Bu sizin bir darbede yıkılacağınız anlamına gelir.Ancak Şekil birde
ne kadar darbe alırsanız alınız vücut dengeniz bozulmaz ve yıkılmazsınız.
Vücut ağırlık merkezi ne kadar yere yakın olursa denge o kadar sağlam
olur.Bu pozisyonda sporcu kısa verimli ve hızlı hareketler yapabilir .Bu
esnada da ağırlık merkezindeki ufak değişimler, dengeyi etkilemez.Sporcunun
dengesini sürekli sağlaması için güç ve esneklik çalışmaları yapması
lazımdır.Değişen ağırlık merkezinden sonra bozulan dengeyi sağlamak için diz
bükmeler ve ayak rotasyon hareketleri gerekir bunun için kişide sağlamlık ve
esneklik olması şarttır.Denge için vücudun kasılması ,gergin tutulması değil
, esneklik ve darbelere karşı koyabilecek güç gereklidir.
Ağırlık merkezinin korunması ve dengenin
sağlanması tüm dövüş sanatlarında önemli bir faktördür.Çinde ağırlık
merkezi kavramı Dan Tian diye adlandırılır.Dış Dan tian deyinde göbeği 4-5cm
aşağısındaki bir akapunktur noktası anlaşılır.İç Dan Tian ise hayali
olarak bir küre gibi iç karın bölgesini çevreleyen bir yüzey olarak kabul
edilir.Diyaframın hemen altında kabul edilen bu küre kuvvetli nefes alma ve
verme pozisyonlarında kullanılır.Nefes alırken karın altındaki bu güreyi
şişirerek nefesi karın boşluğuna doldurur gibi akciğer tabanına attığınız
zaman bu bölgeyi hissedersiniz.
İyi bir dengede rakibe çarpma anında veya
rakibin ataklarını karşılarken gelen kuvvet direk olarak ağırlık merkezinden
ayaklara ve oradan yere geçer.Ancak denge yoksa gelen kuvvetle orantılı
olarak ağırlık merkezinde bir rotasyon olur ve vücut o oranda sağa
sola veya arkaya yatar.Buda düşmeniz anlamına gelir.
Denge için gerekli bazı önemli kurallar:
*Denge ağırlık merkezinin yere olan uzaklığı ile ters orantılıdır.Yani
ağırlık merkezi yere *yaklaştıkça denge artar.Ağırlık merkezini yere
yaklaştırmak ayakların kıvrılması ile gerçekleştirilir.(ön arka
istikametinde
ayak aralığı)
*Denge yine ayakların birbiri ile olan horizontal mesafesi (sol-sağ ayaklar
arası mesafe) ile ters orantılıdır.Vücut ne kadar eğri durursa denge o kadar
bozulur .Vücudun eğri durması ayakların sol-sağ istikametinde birbirine
yaklaştırılması sonucu olur.
*Denge ayaklar arsı mesafe ile doğru orantılıdır.Ayaklar arası mesafe ne
kadar açıksa denge o kadar iyi olur.
Denge vücut ağırlığı ile doğru orantılıdır.Ağır bir sporcu daha dengeli ve
sağlam basar.
Bozulan bir dengenin sağlanabilmesi normal durumlarda kollar
kullanılır.Ancak müsabakada denge kurulması için kollarınızı sağa sola
sallandıramazsınız.Çünkü kollar açıldığı zaman ataklara maruz kalırsınız
Gard pozisyonundaki kollarda denge tesisi için yeterli olamaz.Taekwondoda
denge tesisi için bir anlık hareketlerde eklemler, kaslar ,baş ve
ayaklar kullanılır.kombine hareketlerde bozulan dengenin kurulması için
saldırmadan önce yeni gard pozisyonu almanız ve dengeyi tekrar
oluşturmanız gerekir.gerekir.
Denge:
Sürdürülebilir bir dengenin sağlanması aslında birbirini etkileyen birkaç
sistemin bir arada çalışması ile mümkündür.
-Önsezi: pozisyonlar ve hareketler mesajlar halinde beyine gönderilir.Siz
rakibin yapacağı ve alabileceğiniz muhtemel darbeyi önceden sezerseniz , o
tekniğe karşı muhtemel duruşunuzu veya kontranızı da önceden çıkartır ve
dengenizi korursunuz.
Bakışınız net ve bir noktaya olmalıdır.Kuvvetli bir görüş açısı vücut
dengesini sağlayan faktörlerdendir.Dik ve ileriye bakmak dengeyi
sağlar.Nasıl ki sola veya sağa bakarak ileriye düzgün bir hatta
koşamazsanız, rakibin gözlerine bakmadıkça da dengeli duramazsınız.Farklı
farklı alanlara bakıp beyni ve aklınızı görüntü ile dağıtmamanız gerekir.
-İç kulakta vücut dengesini sağlayan sistem mevcuttur.Kulak bölgesine
alacağınız bir darbe ne kadar sağlam basarsanız basın dengenizi bozar ve
yere düşersiniz.
-Kas sistemindeki kasılmalar, esnemeler ,germeler vs. hepsi duyu reseptörler
vasıtası ile beyne yollanır.Kuvvetli bir refleks yapıya sahip olmak vücut
dengesi ve stabilitesi için şarttır.Vücudun bir bölgesinin aşırı kasılması
veya kuvvetin bir bölgeye yığılması dengeyi bozar.Vücut son derece rahat ve
esnek olmalıdır.Kuvvetin tüm vücuda orantılı olarak dağılması gerekir sadece
ayakların ve kolların gücüne güvenilerek müsabaka yapılamaz.
Hareket:
Hareket dengenin bozulma halidir.Aslında basit bir adım bile bir kontrollü
yere inme hareketidir.Yeni yürümeye çalışan bir çocuğun tek bir adım
atabilmek için nasıl dengelenmeye çalıştığını düşünün.Attığınız adım yere
çarptığı anda vücut ileri hareket eder, vücut ağırlığını ayağınızı yere
dengeli basarak yere aktarırsınız.Eğer attığınız adım yarım yamalak ve
dengesiz ise ileriye doğru fırlayabilirsiniz.
Taekwondo Hareketinin iki temel faktörü hız ve doğruluktur.Hızlı yapılmalı
ancak bu arada doğru olarak yapılmalıdır ki denge faktörü korunabilsin.
Her taekwondo öğrencisi ataklardan kurtulmak veya önce atak yapmak için
hızlı hareket etmek ister.Hareket için vücut kasları kasılır.Hareketin hızı
kas kuvveti ile doğru orantılıdır.Hızlı hareket , güçlü vuruşu getirir.
Ayrıca güçlü kaslar daha hızlı hareket etmek için şarttır.
Düşük, uzun adımlar güçlü teknikler yapabilmek için en ideal olanlarıdır.
Yüksek, kısa adımlar daha hızlı hareket etmek için ideal olanlarıdır.
İleri atılmak istiyorsanız muhakkak önce ileri bir adım atınız ki vücut
dengen,iz sağlıklı olarak ileri atılabilesiniz.
kendinizi geriye çekmek için kısa geri adımlar atınız (geriye step).Asla
vücudunuzu geriye uzun adımlarla çekmeyiniz.Bunun yerine geri kısa adımlar
atarak kaymanız veya rakibe girerek mesafeyi daraltmanız gerekir.
harekete hazırlanmak için düz ve dengeli adımlar kullanınız .Vücudun ileri
ve geri hareketleri denge için ideal olanlarıdır.Sağa ve sola hareketler
beraberinde dengesizliği ve riski getirir.
Tekmede vücut dengenizi kaybetti iseniz rakibe sarılınız.Eğer olmuyorsa ayak
tabanınızı tam olarak yere basmaya ve vücudunuzu dikleştirmeye çalışınız
sendelenmeden kurtulmak için ilk aklınıza gelecek refleks davranışlar
bunlardır.
Rakip itiyorsa veya çekiyorsa bundan kurtulmak için dizleri kıvırın ve
ağırlık merkezinizi yere yaklaştırın,omuzlar ve kalçalarınızı bir hizaya
alın.Bu konumda rakibin vücut ile yüklenmelerinin bir tesiri kalmayacaktır.
|