Antrenman ve solunum sistemi

İstirahat halinde bir kişi dakikada 16-18 defa soluk alır.her solukta 500-600 ml hava alır.Bir kişinin bir dakikada aldığı hava miktareı ise o kişinin dakikalık soluk volümünü (hacmini) meydana getirir.İş halinde omayan bir kişinin dakikalık soluk volümü 5-7 L kadardır.Yük halinde bu miktar 120 L reye kadar çokabilir.
   Alınan hava ,akciğerdeki alveollere gelir.Etrafı çok skı kılcaşl damarlarla çevrilmiş olan bu alveollerin sayısı 700-800 milyon kadardır.Bu 7-8 yüz milyon alveolün hepsinin toplam yüzeyleri 100-150 metre karedir.Alveollerin etrafının kılcal damarlarla çevrilmiş olamsı ,kılcal damarlarla alveollerin arasında,kan alışverişini kolaylaştıran,buna imkan veren en büyük faktördür.
   Solunum yolu ile akciğerlere gelmiş olan havanın alveollerdeki bölümde % 14 -15 oksijen ve % 4,9-6,9 arasında karbon dioksit vardır.Alveollerde o oksijen ve karbondioksit oranının değişikliği, bir basınç farklılığını doğurur.
   Gerek alveollerdeki oksijen gerekse karbondioksidin meydana getirdiği iki ayrı basınç, bu basınç farklılığını doğurur.Bu oluşuma alveol oksijen basıncı veya alveol karbondioksit basıncı
 denir.Alveoldeki oksijen basıncının fazla oluşu,kılcal damarlarla alveol etrafında mükemmel bir gaz alış verişi sağlar.
Alveoldeki oksijen basıncı fazla oduğu taktirde,soluk sayısı artar.Deniz seviyesinden yükseldikçe hava ve basınç,buna paralel olarak oksijen azalır.550 metre yükseldilğinde oksijen miktarı normal yüzdenin yarısına düşer.belirli yükseklilğe kadar organizma eksilen oksijenin meydana getireceği kötü neticeleri önleme için kandaki hemoglobin miktarını arttırır.Yüksek bölgelerde yaşayan kişilerin kanında fazla hemoglobin bulunmasının gerçek sebebi budur.

  Havanın ;solunum esnasında alınan ve verilen havaya göre oranı % 33 tür.Bu %33 teki karbondioksit oranı fazladır.Alınan hava akciğerlerde hava ile karışır.Bu karışım neticesi akciğerlerdeki havanın karbondioksit oranının ,dolayısıyle kaobondioksit basıncnın artması olayını meydana getirir.Bu olumsuz durum derin nefes alma ile giderilebilir.Derin nefes alındığı takdirde %33 lük artık hava oranı % 20 ye düşer.Bu durum alveoldeki oksijen basıncını arttırır.Bunun sonu organizma daha fazla oksijen ile çalışır.
Antremanlarda öncelikle daha bilinçli olarak derimn nefes almaya sporcuyu alıştırma çalışmaları ,aradan kısa bişr zaman geçince otamatikman derin nefes alma alışkanlığını doğurur.alınan bu alışkanlık ile kişinin hem vital kapasitesi hemde alınan oksijen miktarı artar.
 
Temiz havanın ,solunum ylu ile akciğerlere alınıp artık havaile karışmış havanın ve alveollerdeki havanın ,içerdeki gazların yüzde oranları aşağıdaki gibidir.
 

Temiz havada %
olarak

Akciğerlerde %
olarak

Alveollerde%
olarak

genel1.jpg (2636 bytes)
Oksijen oranı 20,95 16-17 1415
Azot oranı 79,02 7981 79-81
Karbondioksit oranı 0,03 3-4 5-6

yapılan antremanlarda alveoller etrafındaki kılcal damarların (kapiller) çaplarında ve gaz geçirimi özelliklerinde artma meydabna gelir. Bu daha fazla kanın alveoller tarafından oksijenle beslenmesini ,dolayısıyla oksjenden azami faydalanma durumunu doğurur.
   Antreman neticesielde edilen,daha derin nefes alma alışkanlığı hem vital kapasite artar hemde artık hava miktarı azalır.Bu ise alveollerdeki karbondioksit miiktarı ve basıncının düşmesini,dolaısıyla kana karışan oksijen miktarının artmasını sağlar.sporcuları bu fizyolojik özellik sık sık anlatılmalı ve onlarda derin nefes alışkanlık haline getirilmelidir.
   Belirli spor türleri için solunum ritminin hareket ritmine ydurulması gerekir.Örneğin uzun mesafe koşucularda,kayak dayanklılık yarışmasında,yüzmede olduğu gibi.Büyük yüklenmeleri gereken spotif alıştırmalarda özellikle ağırlık çalışmalarında soluk baskı altında tutulur (preslenir) ve aniden sert olarak dışarı atılır.soluğu baskı altına almak kılcal damarların ezilmesine .dolayısıyla dokunun kan sağlamasına ara vermesine neden olur.Bunların doğal sonucu olarakta kolay yorgunluk meydana gelir.ukarıda bahsettiğimiz gibi uyzun kuşucılarda soluk alıp vermeninadım ritmine ydurulması salık verilir.başlangıçta bu iş bilinçli olarak yürütülür,sonraları bilinçsiz olarak (refleks) yapılması sağlanır.Yine sportif gücün geliştirlmesinde soluk alıp verme önemlidir.Nedeni çok genel olarak karın zarının harekete katılmasıyla solunum kuvvetlendirilir şeklinde açıklanabilir.
   70 kg ağırlığındaki antremansız bir kişinin istirahat halinde iken yaptığı solunum ile aldığı hava miktarı 7 litredir.Aynı fiziki özelliklerde antremanlı bir kişinin bir dakikada aldığı hava mktarı ise 10 litredir.Aradaki 3 litrelik fark antreman sonucu kılcal damarların ne denli geliştiğini ,organizmanın kendiine sevk edilen havanın oksijeninin en mükemmel şekilde değerlendirdiğini gösterir.
ANTEMANLA AKUT SOLUNUMSAL DEĞİŞİKLİKLER:
Bireyin oksijen kullanımıarttkça solunum dakika volümüde artar Solunum soluk alma (inspirasyon) ve soluk verme (ekspirasyon) den oluşur.Solunum volümü akciğerlere alınan ve çıkarılan havadır.Bu iş bir seferde 500 cc kadardır.Normalde her dakikadaki solunum sayısı 12 olarak alınırsa kişinin solunum fdakika volümü VE=12*50=L/dakika olur.Antareman kişinin solunum volümü,oksijen volümü,karbondioksit volümü aşağı yukarı kişinin max iş kapasitesinin % 60 ına kadar artarlar.Bu düzeyden sonra dakika volümüne baklır ihtiyacın üzerinde artma gösterilir.
Antremanın başında solnum volümü,solunum frekansından daha fazla artar.Fakat antreman şiddeti metabolik asifoz husule getirecek düzeyde ise solunum frekansında artma daha fazla lur.antremanın bitiminden sonra solunum frekansının istrahat değerine dönüşüsolunum volümüne oranla daha yavaştır.Antremanlarda solunum volüm ve kapasitesi değişmelerinde solunum 15 ten 40-51 e kadar çıkar.solunum volüm ve kapasitesi değişmelerinde solunum frekansı 15-16 dan 40-50 ye kadar çıkar.solunum volümü normal istirahat koşullarında vital kapasitenin(derin bir soluk almadan sonra zorlu bir şekilde çıkartılan hava volümü) % 10 u kadar olduğu halde antremanda % 50 sine kadar çıkabilmektedir.Normal yetişkin bir erkekte istirahat ve maksimum antreman değerleri

Parametre İstirahat Maksimal antremanda
Solunum Sayısı dakika 16-18 50
Solunum volümüğ 600 3200
Solunum Dk Volümü(L/Dk) 6 160
Oksijen kullanımı(Cc/Dk) 250 4570
Co2 üretimi (Cc/Dk) 200 520

Antremanla akciğerde gaz alım verimi artar .Akciğer alveollerinde oksijenin diffüzyom kapasitesi 20-25 cc/25cc/dk/mm Hg de antremanda 2-3 misline çıkar
ANTREMANDA OLUŞAN KRONİK DEĞİŞİKLİKLER:

Solunum Volümü:
Sporcularda istirahatte ve sub maksimal antreman esnasında pek değişmez.fkat maksimal bir antreman esnasında belirgin bir artma gösterir.
Solunum frekansı:
İ
stirahatte çok az düşme görülür.Submaksimal bir antremanda çok fazla artmaz,maksimal antremanda belirgin olrak artar.Vital kapasite; genellikle ya değişmez veya biraz artmış blunur.Yüzücülerde yüksektir.Total akciğer kapasitesinde pek artma görülmez.
Solunum dakika Volümü:
Antremanla istirahat dakika volümünde de belirgin değişiklik görülmez.submaksimal bir efeo anında antremandan önceki duruma oranla daha az bir artma olur.Maksimal bir efor anında solunum dakika volümü spocularda yüksektir.Oturak hayatı yaşyanlardan 111 L/Dk ,antrene olanlarda bu değer 200L/Dk ya kadar çıkabilir.Kronik etki olarak yorumlanabilecek bir diğer kon ortak hayatı yaşayanların daha ziyade kostalarını kullanarak göğüs solunumuna,sporcuların ise daha ziyade karın solunumuna eğilim göstermeleridir.Göğüs solunumu karın solunumuna oranla daha yorucudur.Göğüs duvarı esneklik snırına yaklaştıkça gösterdiği direnç artar ve solunum kasları yorgunluğu daha erken gelir.
   Hareketsiz birinde dayanıklılık antremanından önce ve sonraki bazı solunumsal parametre değerleri ve mukavemetlerle karşılaşma

Solunumsal Parametreler Antremandan
önce
antremandan
sonra

Mukavemetçi

Sol.Ok.Vol(L/Dk) İstirahat 7 6 6
Sol Ok Vol(L/Dk)maksimal 110 135 195
Sol. Sayısı İstirahat 14 12 12
Sol. Sayısı Maksimal 40 45 55
Sol.Vol İstirahat 0,5 0,5 0,5
Sol. Sayısı Maksimal 2,75 3,0 3,5
Vital Kapasite (L) 5,8 6,0 6,2