ANTRENMAN KAVRAMI

Sporun bilimsel olarak yapıldığı ülkelerde ,antreman süreci çok yönlü araştırmalara,gözlemlere ve uygulamalara konu olmuştur.Bütün bu çalışmaların değerlendirilmeleri sonucu antreman bilimi doğmuştur.Sporcuların yarışmalara en iyi şeilde hazırlanmalarına etken  olan bütün öğeler ayrı olarak labratuar çalışmaları şeklinde ayrıntları incelenebilir ve kurallara bağlanabilir.
İşte antreman bilgisi o zamana  kadar elde edilen bilgilerin öğretim planı içinde verilmesini amaçlar.Antreman kavramının özünü sportif faliyetin esası olan egsersiz oluşturur.Temer spor bilimi olan antreman bilgisi antreman kavramının en geniş planda ele alındığı teori ve metodlar bütünüdür.Antreman bilgisi literatüründe antremanın çeşitli tanımlarına rastlamak mümkündür.Bu tanımlardan bazıları şöyledir.
Tudor Bompa'ya göre;
Antremanın esas ilgilendiği husus organizmanın kendisine performans kazandıracak bilimse yardımlarla beraber çalışma kapasitesini ve becerisini arttırmaktır.Aslında antreman düşünüldüğünde karmaşıktır.Antrenör tarafından planlanır.Dolayısıyla antrenöründe işi karmaşıktır.Çünki planlanacak olan antreman psikolojik,sosyolajik,fizyolojik bilgilerde içerecektir.Antreman yukarıda sayılan özellikleri içeren "sistemli spor aktiviteleridir."
Harre'ye göre;
Spor antremnı sporda gelişimi sağlamak içinbilimsel ,özellikle pedolojik ilkelere göre yönlendirilen süreçtir.Bu süreç planlı ve sistemli bir şekilde etkilenerek sporcuların bir yada daha çok spor dalında üstün başarıya ulaşmasını amaçlar.Bu tanımda pedolojik boyut özellikle vurulanmaktadır.
Holman'a göre;
Antreman orgabnizmada fonksiyonel ve morfolojik değişmeler sağlayan ve sporcuda verimin yükseltilmesi amacıyla  belirli zaman aralıklarıyla uyglanan yüklenmelerin tümüdür.Holman burada antremanın biyolojik boyutunu vurgulamıştır.
Sedat Muratlı'ya göre;
Sporcunun en yüksek verime ulaşabilmesi için planlı bir biçimde yaptığı bedensel ve ruhsal çalışmaların bütünüdür.
Yaşar Sevim ise;
Antreman fizik ve moral gücü ,teknik ve taktik becerilerin organik ve psikolojik yüklenmelerle düzeltilmesi ve en üst seviyeye getirilmesi amaçlarına dönük bir eğitim sürecidir.
şeklinde tanımlamıştır.
Antreman teorsi ve sistematiği bilgisi alanını zenginleştiren yardımcı bilimler şunlardır.Anatomi,fizyoloji,biomekanik,istatistik,testler-ölçüler.spor hekimliği,psikoloji,motor eğitimi,pedegoji,beslenme tarih,sosyoloji.

ANTREMAN İLKELERİ VE PRENSİPLERİ
Antremanlardan en iyi verimin alınabilmesi antremanla ilgili belirli prensiplerin dikkate alınmasını gerektirir.Bu prensipler antremanın amacıyla ilgili olarakbiyolojik,psikolojik veya pedegojik kökenli olabilir.
Antreman teori ve metodları bu bilgilerin ışıgı altında genel prensiplere sahiptir.Antremanın sistematik olarak düzenlenmesi antreman prensipleri olarak bilinir.
Antreman prensiplerini şu şekilde sıralayabiliriz.
1-Sistemlilik
2-Antremana bilinçli ve aktif katılım
3-Çok yönlü gelişim
4-Branşlaşma
5-Bireyselleşme
6-Antremanda çeşitlilik
7-Optimal yüklenme
Antreman prensipleri antremanların en iyi şekilde organize edilmesi ile ilgili teorik ve metodik bilgilerikapsar
1-SİSTEMLİLİK
Amaçlara dönük bütün imkanların geçerli sistemler dahilinde organize edilmesidir.Antremanın bilimsel teori ve metodlar ışığında düzenlenmesi sistematik yaklaşımın gereğidir.Antremanlar belirlenmiş amaçlar doğrultusunda planlanıp yönlendirilen sportif faalişyetlerdir.Antremanların kısa ve uzun vadeli performans taleplerine etkili bir şekilde cevap verebilmesi kısa ve uzun vadeli planlamaşarın başarısıyla yakından ilgilidir.Sistemlilik antreman uyglamalarına dönük planlamalarda daha geniş bir kapsam ifade eder.Sistemlilik performans için gerekli bütün öğelerin planlama kapsamın aalınmasını ve amaçlar doğrultusunda en etkili sistemlerin planlama içine alınmasını gerektirir.Sistemlilik prensiplerinin en önemli gereklerinden biri,planlamadır.Fakat bir sporun sadece antreman faaliyetlerini esas alan planlamanın sistemlilik açısından bir değeride olamaz.Çünki performansta antreman süreçleri ile birlikte etkili olan daha birçok faktör vardır.Sistemlilik prensibi gereği sporcunun günlük yaşantısının planlanmasından biyolojik gelişiminin planlanmasına kadar çok değişik kapsamda planlamalar yapılır,planlama modelleri oluşturulabilir.Antreman alanında oldukça fonksiyonel olan yıllık planlamalardan başka daha uzun süreleri kapsayan çerçeve planlamalarda yapılmaktadır.Bunların en yaygın olanları 2-4 yıllık yetenek seçimi modelleridir.8-16 yıllık antreman yaşantısı planlama örnekleri vardır.Demekki sistemli yaklaşım antreman süreçlerinin doğal bir parçası ve performansın temel öz şartlarından biridir.
2-Antremana bilinçli ve aktif katılım
Antrenör ve sporcunun amaçlar doğrultusunda görevlerinbi bilinçli bir şekilde üstlenmesini gerektirir.Sporcu yaptığı çalışmalaraı gerekleri ve amaçları doğrultusunda bilinçli olmalı ve bu amaçlar doğrultusunda kişisel bir çaba göstermelidir.Antrenör ise aktif rolünü sadece antreman sırasında  yapmamalıdır..Sporcusunun günlük yaşantısının planlanmasındada görevi olduğunu unutmamalıdır.Antrenör sporcunun kişisel sorumluluklarını üstlenme yaklaşımında olmalıdır.Antrenör kısa ve uzun vadeli antreman hedefleri doğrultusunda sporcularıda bilinçlendirmelidir.Bunun amacı sporcunun görevinin bilincinde olmasını sağlamaktırBunun sonucunda sporcu antremanda daha çok çaba göstrecek ve antreman dışındaki kişisel yaşantısındadad sormluluklarının bilincinde olacaktır.gelişimin ölçme ve değerlendirilmeye tabi tutulması antremanın bilinçli yönlendirilmesi açısından önemlidir.Böylece hedeflere ulaşabilme açısından daha başarılı bir yol katedilir.Antrenörün gözlemlere dayanan değerlendirmeleride antremanın bilinçli yönlendirilmesinde son derece önemlidir.Sporcuların kendi kendilerine değerlendirmelerine imkan sağlayacakbilgi düzeyine getirilmeleride yine antrenörün görevidir.Sporcular genellikle antreman dışında gerekli çaba gösterme eğiliminde olmazlar.halbuki zorunlu çalışmalar dışındaki zamanlarda birçok geliştirici çalışma yapılabilir.Sabahleyin okula ve işe gitmeden önce sporcu antremana ek olarak tamamlayıcı aktiviteler yapmalıdır.Tamamlayıcı aktivite antremanları sporcunun performansını olumlu etkiler.Sporcunun genel kuvvet gelişiminin hızını ,yeteneklerini,estetiğini ve dayanıklılığını arttırır.Sporcu rolünün ne ölçüde bilincinde ise o antrenörün işi o ölçüde kolaydır.
Antrenör özellikle sporcunun antremana aktif katılımının gereği olan sporculuk görevi hakkında bilinçlendirmelidir.Gerektiğinde antremanların düzenlenmesi ,başka bir zamana alınması  gibi konularda sporcuya danışabilir.Bazı durumlar sporcunun insafiyetine bırakılabilir.Bu şekilde sporcunun samimi olarak sorumluluk yüklenmesine çalışılır.
3-Çok yönlü gelişim
Çok yönlü gelişim çalışmaları branşllaşma ve yüksek performansın temelini oluşturur.Uzmanlık ve yüksek peformansa giden temelde  çok yönlü fiziksel gelişimin yaptığını ileri süren Bompa çok yönkü fiziksel gelişimi şöyle tanımlamaktadır;
"Çok yönlü fiziksel gelişimin temeli ,bütün insan organlarının,sistemlerininve fiziksek psikolojik metodların arasındaki birbirine bağlı ilişkileri geliştirmektir.Özellikle antreman kariyerinin başlangıcında çok yönlü gelişim birinci plandadır.Çünkü çok yönlü gelişim ileriki branşlaşma  ve yüksek performansa ulaşma açısından temel alt yapıyı oluşturmaktadır.Sporcunun antreman yaşantısında olduğu gibi,yıllık antreman periyotlaması başlarında özellikle hazırlık periyodunda çalışmalar çok yönlü bir karakter arz eder.Bu durum sistematik tutarlılık ifade eden bir benzeşmedir.
Bilindiği gibi yıllık periyotlamadaki hazırlık devresi çalışmaları, daha sonraki çalışmalar için temel teşkil eder.Çok yönlü gelişim antremanı,yüksek performansa dönük antremanla karşılaştırıldığında daha geniş bir kapsama sahiptir.Bu durum çok yönlü gelişimin doğası gereğidir.Çok yönlü gelişim antremanları ile organizma çok geniş bir kapsamda antrene edilir.Bu çalışmalar organizmanın fonksiyonel,genel sportif elverişliliği ve sporcunun motorik yetenekleriningenel gelişimin sağlanması açısından son derece önemlidir.
Çok yönlü gelişim,sporculara gelecek için  en elverişli sportif alt yapıyı sağlayacak şekilde planlanmalıdır.Özellikle antreman ,kariyer başlangıcında 1. planda olan çok yönlü gelişim çalışmaları,brenşlaşma ve yüksek performans aşamasının alternatifi değil alt yappısı olduğu süre ve düzeyde ele alınmalıdır.
4-Branşlaşma
Sportif branşlaşma herhangi bir spor dalının perfpormansa,karaktere dönük özelliğini ifade eder.Branşlaşmanın gereği olarak antremanlar özelleşir.Branşa özel yoğun eksersizlerin sonucu branşın karakteriyle uyumlu bir şekilde sporcuda fonksiyonel,morfolojik(Biçim),adaptasyon(uyum) gelişir.Bu branşsal adaptasyon elit sporcularda hat safhadadır.Branşşal yoğun antremanlara bağlı olarak meydana gelen üst düzey adaptasyon branşın biyolojik,psikolojik,teknik taleplerini karşılamaya dönüktür.
Branşlaşmanın  yüksek performans talebini doğurduğu bir zorunluluktur.Bu yüzden günümüzde spora başlama ,branşlaşma ve yüksek performansa ulaşma dönemlerinin tespiti çok önemlidir.Antreman biliminde bu alanda belirlenmiş kriterler hata payını en aza indirme açısından faydalıdır.Bununla birlikte her zaman ve şartta geçerli olacak bir kriter belirlemek mümkün değildir.İşte bu noktada antrenörlerin kapasitesi  ve bilgisi devreye girecektir.Antrenör branşlaşma devresini her sporcu için özel olarak değerlendirecektir.Aksi taktirse sporcuda maksümum verim beklenenden az  olur.Spora başlama ve branşlaşma yaşının yanlış belirlenmesi bariz hatalara sebeb verecektir.
5-Bireyselleşme
Bilindiği gibi bütün bireyler diğerlerinden farklı özellikleriyle bireysel ayrcalıklara sahiptirler.Bireylerin psikolojik, biyolojik ve entellektüel kapasite açısından standart olmayacakları açıkken antremanın standart düzenlenmesi asla düşünülemez.Performans bireysel ayrılıklardan büyük ölçüde etkilenir.Şu halde antreman bireye özel düzenlenebildiği taktişrde başarılı olabilir.Antremanın bireyselleştirilmesi modern antremanın en önemli kurallarından biridir ve bu bir gerçeğe dayanmaktadır.Her sporcunun kişisel olarak kendi yeteneklerine potansiyeline,öğrenebilme kabiliyetine göre davranılmalı ve antreman düzenlenmelidir.Her sporcuya özel bir antreman uygulanması antremanın bireyselleştirilmesi olarak adlandırılır.Bu çok sayıda sporcusu olan bir antrenör için elbette zor bir uygulama olacaktır.Bu durumda antrenör antremana bireysel cevapları benzer olan sporcuları aynı guruplar içinde  toplamalaıdır.Böylece her bir bireye özel bir program yapılmasa bile belli guruplara özel programlar yapılabilir.Takım sporları açısındanda antremanın  bireyselleştirilmesi mantığı aynıdır.Takım organizasyonu ile çelişmeyecek şekilde takımın genel programı yanında her bir sporcu için bireysel programlar yapılmalıdır.Antremanın bireyselleştirilmesi açıkça antrenörden kapasite ve özveri  istemektedir.Antrenör sporcusuna özel gerekli çalşmayı sarfetmelidir..Şampiyon sporcuların programlarını hazır reçete olarak uygulama yoluna gidilmemelidir.Hiç bir şampiyonun antreman programından ikinci bir şampiyon çıkartılması beklenmemelidir.
6-Antremanda çeşitlilik
Günümüzde modern antreman anlayışı sporculara geçmişe nazaran daha zor görevler yüklemektedir.Sürekli artan performans taleplerinin gereği olarak toplam çalışma süresi ve yoğunluğundaki artış, daha ağır eforları ve bıktırır düeydeki tekrarları icra etmesi gerektirmektedir.Bilindiği gibi yüksek perfrmansa dönük antremanlar belirli eksersizlerin yoğun tekrarını esas alır.Antremanın monotonluğu; aşırı stres ,yılgınlık,motivasyon düşüklüğü gibi performansı olumsuz etkiliyen durumlara yol açabilir.Buda antremanda çeşitlilik prensibiyle aşılabilir.
Bir antrenör programını hazırlarken ;antreman derslerinde ve programda büyük bir çeşitlilik olacak şekilde olmasına dikkat etmelidir.Amacına uygun olan bütün hareketleri ve yetenekleri göz önünde bulundurmalı  ve bunlara hergün alternatif sunacak şekilde farklı düzenlemelidir.Stresli antremanların sonuna eğlence karekterli sportif faliyetleri ,oyunları  koyarak stresi elmine edecek bir çeşitlilik sağlamalıdır.Bu oynlar resmi kural gerektirmeyen ve sporcuyu son derece serbest bırakan karakterde oyunlar olmalıdır.
7-Optimal yüklenme
Organizmada en etkili gelişimi sağlamak yüklenmelerin optimal planlanmasıyla mümkündür.Optimal bir yüklenmenin planlanması ,biyolojik,psikolojik ve metodik esasları dikkate almayı gerektirir.Optimal yüklenmeyi planlama açısından organizmanın yüklenmeye adaptasyon süresinin iyi bilinmesi gerekir.
Organizma antremana tabi tutlduğunda bir başka deyişle organizmaya yükleme yapıldığında organizmanın normal biyoloji durumu değişir..Organizma normal biyolojik durumu değpiştirecek uyaranlarla karşı karşıya kaldığı zaman şu sınuçlar doğar
1-Yiyecek stokunun boşalması (Enerjininelde edilmesi için biokimyasal  yakılması)
2-Merkezi sinir sisteminde yorgunluk
3-Hücre düzeyinde ve kanda laktik asitte artış
Bu sonçlar fonksiyonel kapasitenin düşüşünü ifade eder.Buda yorgunluk safhasıdır.Bunu takip eden dinlenme yenilenme safhasında Enerjinin biokimyasal kaynaklarının toparlanması başlar.Vucudun genel toparlanmasının ise daha yavaş seyrettiği kabul edilmektedir.Bu iki safkhada incelenebilir.
1-Yüklenme ve yorgunluk safhası:Yüklenme ile birlikte organizmada yorgunluk oluşur.Dolayısıyle verim düşer.Normal biyolojik işlev bozulur.Enerjinin biokimyasal kaynakları boşalır.
2-Dinlenme,yenilenme ve tamlama safhası:Dinlenme ile birlikte enerjinin biokimyasak kaynakları yenilenir.Yenilenme normal biolojik durumu sağlar fakat yenilenme (tamlama) bununla kalmayıp normal biyolojik durumun üzerinde bir potansiyel olıuşturur ki buna fazla tamlama denir.Fala tamlama potansiyelinde en iyi şekilde yararlanmak için iki yükleme arasındaki sürenin doğru ayarlanması gerekir.En iyi ayarlama fazla tamlamanın zirvesinde ikinci yüklemenin başlatılmasıdır.Böylelikle birinci yüklemeden sağlanan bütün potansiyel kullanılmış olacaktır.Verimli bir antremanın fazla tamlama oluşturma süresi yaklaşık 24 saattir.Fakat antremanın çeşitliliği ve yoğunluluğuna göre bu çeşitlilik gösterebilir.Bununla birlikte elit sporclar genellikle 24 saat arayla tamamlama etkisi ortadan kalkmadan ikinci yüklemeye girerler.Optimal yüklemelerde fazla tamlama 1,5 ile 3 gün içerisinde meydana gelir.Bu dikate alınarak müsabaka döneminde yapılacak yükleme ve müsabakalar arasındaki süre iyi ayarlanmalıdır.
Yük artışı polanlanırken bio-motor yeteneklerin geliştirilme sistematiği ve organizmanın çeşitli fonksiyonlarnın antremana devamı dikkate alınmalıdır.Açamalı yükleme yöntemi içerisinde iyi zamanlamalarla ,şok yüklemelerle planlanmalıdır.Şok yüklemeler ancak üst düzey elit sporcularda yapılmalıdır.Yüklemede arttırımda şu noktalara dikkat edilmelidir.Bu yöntemin uygulanmasında bireysel performans dikkate alınmalıdır.Performanstaki şok artış stabil olmayabileceği gibi sakatlıklar,aşırı stres gibi problemlerşde berabeinde getirebilir.Sür antreman riski üserinde durulmalı sporcular diğer dönemlere nazaran daha dikkatli izlenmelidir.Şok yükleme sonrası organizmaya yeterli dinlenme süresi tanınmalıdırki gelişim stabil olabilsin.
 

Yüklenme türüne bağlı rejenerasyon süreleri
Yüklenme	Rejenerasyon%90-95	Rejenerasyon%100
Aerob	12 saat	24-36 saat
Karışık(Aerob-Anaerob)	12 saat	24-28 saat
Anaerob	12-18 saat	48-72 saat
Maksimum kuvvet	18 saat	48-72 saat
Nöromuskuler(teknik çabukluk)	18 saat	72 saat