1.BÖLÜM
1-GİRİŞ
Modern antreman bilgisinin ilk konusu ;kondisyon ve onun öğelerinin neler olduğunu açıklamaktır.Bir spor dalındaki her kondüsyon faktörü,özellikle beceri ve çeviklik gibi karmaşık özellikler ,yoğun ve ayrıntılı araştırmaların konusu olmuştur.Buna bağlı olarak koordinatif yetenekler tüm spor branşlarında antrenör ve çalıştırıcılar tarafından eğitim ve antreman programlarında hatta gelişim antremanlarında üzerinde önemle durdukları bir konu haline getirilmiştir.
Beceri ve çeviklik özellikleri, vucuda egemen olma anlamında çoğu kez eş anlamlı olarak kullanılmaktadır.Ayrıca çok çeşitli hareketlerin yapılışıda bu kavramlar altında toplanmak istenmektedir.Bir cimnastik sopasını parmak üzerinde dengede tutmak ,hentbolda rakibi vucut aldatması ile geçmek ,judoda olduğu gibi öne yana ileri aşırmalar ,beceri ve çeviklik aksiyonu olarak nitelendirilmektedir.Beceri ve çeviklik kavramlarının böyle çok anlamlı olması ,özellikle genç sporcularda amaca yönelik spor eğitimi söz konusu olduğunda tanımların yapılmasını gerektirir.Bu nedenle modern antreman bilgisi ve uygulamalarında koordinatif yetenekler beceri ve çeviklik yerine geçmektedir.
2-BECERİ / KOORDİNASYON / ÇEVİKLİK KAVRAMLARI
BECERİ:
.Yapmakta olduğumuz her hareket ,sportif anlamda yaptığımızdan ,belkide en basit olan ayakta durmaya kadar ,kaslarımızın kasılması sonucu meydana gelir.Uyarı sonucu kasılan kas ,bulunduğu ekleme değişik hareketler yaptırabilmektedir.Bir kas belirli bir zaman içinde zıt yönlü,eş yönlü,stabilize veya nötr edici rolü üstlenebilmektedir.
Kas bir prformas anında bir rolden diğerine hızla geçebildiği gibi ,aynı kas tüm rolleri ,değişik anlarda gösterebilmektedir.Kasın rolü prformansın belirli anındaki fonksiyonuna bağlı olarak saptanmaktadır.Böylece nöro-muskuler (sinir-kas) koordinasyon ve beceri olarak bildirilen özellik,her hareketin birbirini doğru olarak izleyen şekilde ve istenilen kuvvette meydana gelmesi olayıdır.Bu kasılmalar bir sportif tekniğin parçalarını oluşturuyorsa bu şekilde sözü edilen sportif hareketler yapılmaktadır.Becerili (koordineli) hareket merkezi sinir sisteminden kasılması gereken kaslara gerektiği zamanda uryarıların gelmesi ile olur.Böylece beceri ve teknik ile bütünlenen peformans için gereken hareketler yapılır.
Kuvvet dayanıklılı ,sürhat gibi motorik özellikler ,eğer birey beceriksiz ise bu özelliklerin gelişmiş olması onun sporda başarılı olmasını sağlamaya yetmez.Örneğin;Kuvvet uygulamasında eğer sporcu hareketsiz sert ve eklemleri işlek değilse ,kuvvet belirli bir hareket doğrltusunda etkin olacaktır.Üstelik modern yaşantının insan hareketliliğini ne derece sınırladığı ,doğal hareketlerden ne derece uzaklaştırdığı da düşünülürse yaaşamımızda ve sporda hareket becerisinin önemi ortaya çıkar.
Yeni hareketler öğrenen insan aşırı duyarlıdır ve bir takım fazladan küçük hareketler yapar.Fakat alıştırma yapa yapa hareketleri kontrol eden aktif inhibitör (önleyici) bir kuvvet gelişir ve bu hareketler daha direkt ve etkili olmaya başlar.İşte bu nedenle iyi antremanlı bir sporcunun yaptığı becerikli hareketler az efor harcayarak ,kolay yapılıyormuş görünümünde ve güzeldir.
Her hangi bir spor türünde yapılması gereken hareketlerin koordineli bir biçimde gerçekleşmesi ,belirli bir verimi sağlamaya yönelik çalışmalarla sağlanır.Ayrıca seçilen spor türlerine göre sporcunun becerisi o spor türüne göre bazı vucut bölümlerinin hareketliliğine, kuvvetliliğine bağlı kalır.
2-2 KOORDİNATİF YETENEK
Bir yetenek ; Belli bir prformansı yada performans gurubundan birinin hazırlığı için ön koşul olarak anlatılırsa "koordinatif yetenekler" bir potansiyel güçtür.Bu nedenle koordinatif yetenekler teknik bir davranışın ( kale atışı,topun savunulması v.b. gibi) düzgün ytapılmasında idare edici ve yönlendirici olarak kabul edilirler.Bu özelliğinden dolayı koordinatif yetenekler doğrudan ortaya çıkmazlar .Ancak hareketin yapılış ve uygulanışı esnasında hissedilir hatta anlaşılabilirler.Kondisyonel özelliklerde olduğu gibi koordinatif özelliklerdede sistematiğpe ihtiyaç vardır.
Koordinasyon ,bir hareketin yada sportif tekniğin kalitesinin büyük birparçasını belirlemektir. Koordinasyon   ne kadar iyi gelişmişşe,bir sporcu o kadar becerikli , akıcı ,dinamik ,ritmik ve ekonomik reaksiyon gösterebilir..Bu nedenle koordinasyon antremanı ,spor eğitiminde oldukça önemlidir.
      Koordinasyon çok kompleks bir motorik yetenektir ve sürhat ,kuvvet ,dayanıklılık ,esneklik özellikleri ile çok yakın bir ilişki içerisindedir.
Bu özellik sadevce teknik ve taktiklerin kazanılmasında ve mükemelleştirilmesinde değil ,ayrıca rakiplerin ,meteorolajik koşulların zemin ve araç gereçlerin değiştirilmesinin söz konusu olduğu alışılmamış durumlarda ,teknik ve taktik uygulamalardada belirleyici bbir öneme sahiptir.
   Bir kimsenin kordinasyonunun seviyesi  ; Büyük dikkat ve etkinlikle,özel antreman amaçlarına göre değişik dereceki zor hareketleri çok çabuk performe etme yeteneğinin göstergesidir.İyi derece koordinayona sahip sporcu sadece becerileri mükemmel yapmaz ,ummadığı anda maruz kaldığı durumlarda antremanın sorunlarını çok çabuk çözme yeteneğine de sahiptir.
   Sporcunun hareketleri ister sistemli veya refleks veya kompleks olsun hepsi hareketlerin kolaylaştırılmasında (agonist) veya engellenmesinde (antagonist) rol ounayabilen kasal kontraksiyonun bir sonucudur.Henüz otomatize edilmemiş çok kompleks yapıdaki hareketler belirli faktörler tarafından sınırlanır.Özellikle agnist ve antogınist ilgiilik oranını etkiliyebilecek koordine edilmemiş bir uyarı,kontrolsüz veya zayıf kontrol edilen bir hareketle sonuçşanabilir.Bir kimsenin motor aktivitesinim regülasyonu (düzenlenmesi) bir uyarıya karçı çok dakik ve çabuk reaksiyonun oluşmasını ve bu reaksiyondaki farklılaşmayı ortaya oyar.Bir teknik elementin veya bir becerininbiçok kere tekrar edilmesinin sonucu olarak,eksitasyon (uyarı) inhibisyon (engelleme) gbi temel iki proses iyi koordine edilmiş olur ve ilk olarak sabit , sonra iyi koordine edilmiş, daha sonra etkin ve mükemmel beceriyle sonuçlanır.
2-2 ÇEVİKLİK
Çeviklik ,bir noktadan diğerine hareket ederken vucudun yönünü mümkün olduğunca hızlı, akıcı,kolay ve kontrollü şekilde deiştirebilme yeteneğidir.Kısaca çeviklik,kişinin pozisyonunu değiştime hızı ile ilişkilidir.Jansen ve Fisher'e göre çeviklik 12 yaşına kadar yani ergenlik dönemine kadar hızla gelişir.Bu dönemden 3 yyıl sonra çeviklik performansı azalır.Hızlı gelişim döneminden sonra çeviklik olgunluğa erişilinceye kadar bir kez daha artar.Ergenlikten önce erkek ve kızların çeviklik performansları arasında az bir fark var ikeen ergenlikten sonra erkeklerin çeviklik preformansları kızlarınkinden daha iyidir.
3-BECERİ VE KOORDİNASYON KAVRAMLARINDA TANIMLAR
Becer ve koordinasyon diyebileceğimiz özellik: her hareketin birbirini doğru olarak izleyebilen şekilde ve istenilen kuvvette meydana gelmesi olayıdır.Becerili (Koordineli) hareket ,merkezi sinis sisteminden kasılması istenilen kaslara gerektiği zaman uyarıların gelmesi ile oluşur. Böylece beceri ve teknik ile bütünlenen peformans için gereken hareketler yapılır.
Antrene bir kimse gereksiz hareketlerdeki azalmadan istifade eder.Böylece bir şahıs hareket için asıl lüzumlu olan daha az sayıdaki kası kullanarak daha büyük net bir mekanik verime erişir.
Mainel beceriyi :Bütün vucudun her tür hareketinin koordinasyonudur şeklinde tanımlamaktadır.Bir sporcunun genel beceri yeteneği :yeni bir hareketi hızla hatta ilk hamlede kavrayıp onu kaba tekniği içerisinde yapabilmesi şeklindede anlam bulmaktadır.Bütün fiziki yetenekler arasında koordinasyonu sağlayan beceriklilik: Hakiki gförevleri çabuk ve amacına uygun bir şekilde çözme yeteneği olarak tarif edilebilir.beceri ,sporcunun hareketlerini amaca uygun ve daha az bir efırla uygulayabilmesini, yeni ve her an ani olarak değişen oyun akışı içerisinde en uygun çözüm yolu bulabilmesiniyeni hareketlerin en kısa zaman içinde öğrenilmesini mümkün kılan bir özelliktir.Sporda beceri:Fiziki yetenekler arasında koordinasyonu sağlayan hareki görevleri çabuk ve amaca uygun şekilde çözme yeteneğidir.şeklindede tanımlanmaktadır.
Amaca yönelik bir harekette iskelet kasları ve merkezi sinir sisteminin uyum içinde çalışması ,etkileşimi anlamında bir terim olan koordinasyon dar anlamda değrlendirildiğinde "hareket yönlendirimi" yeteneğini oluşturmaktadır.Hareket istekleri ne kadar zor ve karmaşık ise koordinasyonda o kadar büyük önem kazanır.Kaldı ki organizmada iyi bir koordinasyon yeteneği sakatlanma tehlikesini azaltmaktadır.
Hahan'a göre Koordinasyon:merkezi sinir sstemi ile iskelet kaslarının amaçlı bir hareket için ortak olarak çalışması ve hareket akıının yönlendirilmesi organizasyonudur.Merkezi sinir sistemi ile kas grubunun uyumu ,süshatli hareketler için etkilidir.Koordinasyon ,sisnir sistemi ile hareket cihazının işbirliği sonucunda meydana gelen hareket uyumudur.şeklindede tanımlanmaktadır.Kooordinasyon kavramı;merkezi sinir sistemi ve kasların ortak etkilerinin bir hareket akışı içerisinde güvenceye alındığı "motor duyurusu" yada sinir kas mekanizması olarakta anlam bulmaktadır.Koordinasyon dar anlamı ile ; Bir kassal aksiyon amacı ile duyu ve hareket sinirlerinin karşılıklı etkileşimiir.Koordinasyon ; İskelet kasının belli bir amaca yönelik hareket gerçekleştirebilmesi için merkesi sinir sistemi ile işbirliğidir.Koordinasyonun mükemmellliğitekniğin mükemmelliğidir.Modern spor biliminde koordinasyon ; Tekniği belirleyici önemli bir faktör olup ;sporsal verim yanlızca kondisyonel yada enerji metabolizmalarına değil ,aynı zamanda psiko-nörolojik süreçlerede bağlı bir kavramdır.
4-KAVRAMLAR ARASI İLİŞKİ
Koordinasyon diğer bir deyişle beceri kısa sürede zor hareketleri öğrenebilme ve değişik durumlarda amaca uygun ve çabuk şekilde tepki gösterebilme , ve her hareketin birbirini doğru olarak izlemesine ve istenilen kuvvetle meydana gelmesine bağlıdır.Beceerili hareket,kasılması gereken kaslara merkezi sinir sisteminden gelen uyarıların zamanında gelmesi ile olur.(Sinir-kas koordinasyonu)
Beceriklilik koordinatif hareketle eş anlamlı olarak kullanılır ve bu yetenek birinci koordinatif yetenektir.Beceriklilik hareketin sevk ve idare sürecinde belirli kurallarla uygulama yeteneğidir.
Beceri (Koordinasyon) ,performansın daha az eforla daha fazla iş yapma imkanının sağlayan bir elemendır.Çok zor bir hareketin kolaylıkla yapılabilmesi becerinin olumlu özelliğidir.Elit sporcuların hareketlerindeki üstünlüğün nedeni antogonist ve sinerjit kaslar arasındaki mükemmel koordinasyondur