Kilo düşme
Siklet sporlarında su kaybı
Güreş boks,taekwondo,judo gibi kuvvet ,beceri,dayanıklılık ve sürhet istteyen spor
dallarında sporcuların bir çoğu normal kilolarına inebilmek için vucutlarında
ağırlık kaybı olarak suyu seçmektedirler.Bir rakam vermek gerekirse bu
sporcuların%85 i 2-7 kilogram fazla ağırlığa sahiptir.Özellikle müsabaka öncesi
uygulanan yöntemlerden bazıları:
-Sauna hamam gibi terleme yolları
-Su alımının kısıtlanması
-İdrar söktürücü kullanmaktır.
Birçok ülke sporcusundada aynı yöntemler mevcut
ağırlığının %2 sinin su kaybı olarak azaltılmasında kullanılmaktadır.Bizdeki
uygulamada ise sporcular ağırlıklarının %5 ini bu yöntemle azaltma yolunu
seçmektedirler.Buda 24 saat içinde yerine konulamıyacak kayıp demektir.Başka bir
deyişle bir gün önceden su alımını kısıtlamış,sauna veye hamamda ağırlık
olarak su kaybetmiş bir sporcu akşam tartımı sonrası,ertesi sabahki maça kadar bu
kaybı yerine koyamıyacak,dolayısıyla kısa sürede yorgunluk,halsizlik
oluşacaktır.siklet sporlarında sporcular için ilk müsabaka başarı ile atlatılan
tartı işlemidir.
Tablo:Spor
dallarına göre su atımı ile oluşan ağırlık kayıpları
SPOR ÇEŞİDİ |
AĞIRLIK KAYBI(Kg) |
100metre koşu
Basketbol
Futbol
Maroton
Güreş
Boks
Kayak 10km
200metre kürek
Eskrim |
0.15
1.7
4.0
1.8
1.0
1.6
0.8
1.0 |
Vucudda su miktarının
ayarlanmasında çeşitli reaksiyonlar ve maddeler etkilidir.Hormonlar,hipofiz ön
lobu,adrenal sistem,tiroid,asid baz metabolizması ve susuzluk duygusu(Susama merkezi).Su
en çok beyin,karaciğer ve kaslardadır.70 kg ağırloğında bir yetişkinde vucud suyu
şöyle dağılır.
Damarlarda(Kan ve lenf damar sistemi)
3.5litre
Hücreler arası bölmelerde 10.5 litre
Hücreler içi (İntraselüler) 35 litre
Suyun buharlaşma ısısı çok yüksektir.1 kg su buharlaştığında yaklaşık
580 kilo kalori sarfeder,Vucud suyu,enerji sarfiyatı sırasında besin maddeierinin
yanmasından çıkan ısı miktarını yükselmeyecek derecede tutar.Ancak bazı spor
dallarında vucud ısısı 38-40 dereceye kadar çıkabilir.Diğer önlemler kan
damarlarının genişlemesi ve vucudun fiziksel olarak ısı ayarlaması yapmasıdır.(Ter
deri porlarından dışarı çıkar ve orada buharlaşır.)Bunun için vucudda 2 milyon
kadar ter guddesi bulunur.Buharlaşma sırasında vucuddan ısı alınarak vucudun
soğuması sağlanır veya vucud ısısı yükselmesi engellenir ,Normal olarak ter
salgısı 1litredir.Anteremanlı olmayan kişiler dakikada 10-15 ml ter
salgılarlar.idramlarda ter miktarı saatte 2 litre olabilir.Sıkı bir idman devresinde
2-3 litre ter salgılanır.Futbolcular bir maç süresince 3 kg ter kaybederler.Boksör ve
güreşçilerde bir maç sırasında 1.8 litre su kaybı olur.
Su kaybı ile birlikte elektrolit kaybıda
olmaktadır.Özellikle sodyum klorür ,potasyum,magnezyum kalsiyum ve demir kaybı söz
konusudur.İyi anteremanlı sporcu başarı grafiğinin düşmemesi için sıvı
bilançosunu her zaman korumalıdır.Yani kaybolan su ve mineral eksikliklerini sürekli
dengelemek :Bu olay gelecek antereman stresinden evvel tamamlanması gerekli olan bir
rejenerasyon olayıdır.
Büyük bir su kaybından sonra yanlız su
(Lİmpnata,maden suyu ve benzeri)içildiğinde,tuzu azalan organizma bu suyu bağlamaz .Bu
şekilde içilen su vucuddan başka tuzlarıda alarak ter ve idrar şeklinde tekrar
vucuddan atılır.Böylece organizma eskisindennde daha susuz kalır ve büyük bir
sususzluk hissi duyar.Yeniden tuz kaybı sanundada su zehirlenmesi adı verilen kramplar
oluşurSıvı kaybını karşılamada saf şekerli suda elverişli değildir.Çünki
bunlarda susuzluk hissi uyandırır.Vucudun su dengesini korumak için yarışmadan evvel
proteinli besinler alınmamalıdır.Çünki proteinler aside dönüşürler ve
idrarla suda sürüklenerek atılırlar.Ayrıca proteinler sindirim sisteminde parçalanma
esnesında fazla oranda su çekerler.
Karbonhdratların depo
şekli olan kas ve karaciğer glikojeni rolatif olarak fazla su bağlarlar.(Bir gram
glikojen 2 gram kadar su bağlar) Ancak vucudun enerji depo maddesi yağlardır.İhtiyaç
harici karbonhidratların glikojen değilde yağ olarak depolanmasındaki
espiri=karbonhidratların sulu yağlarınise susuz olarak depolanmasından kaynaklanır.Bu
şekilde az bir kütlede daha fazla enerji depolanır.Şayet depo yağlarındaki enerji
glikojen şeklinde depolansaydı,glikojenin fazla su bağlamasından dolayı vucud
ağırlğının 2/3 daha fazla olması gerekirdi.Vucudda glikojene bağlı olarak 2-3litre
su bulunmaktadır.Bu su glikojenin yanmasıyla tekrar açığa çıkar.Bir yarışmadan
önce karbonhidrat bakımından zengin besin ile beslenme gerektiği bu sonuçtanda
anlaşılır.Ayrıca glikojen önemli miktardada potasyum bağlar ve bu yakılma
esnasında serbest hale geçerek hücrenin ihtiyacını karşılar
Vucuddaki su
eksikliğinin susuzluk duygusu ile belirlenmesine pek güvememelidir.Çünkü susuzluk
zaman bakımından rötarlı olarak ortaya çıkar.Bununiçin uzun süre eforlarda 15
dakikada bir 100-200 ml . 100mlsinde 20 gr glikoz oligosankarik karışımı(Potasyum
magnezyum,kalsiyum ve yyemek tuzu) gibi elektrolit ve vitaminler (B1,B2,B6,niasin ve
vitaminC) içeren bir sıvı içilmelidir.En rahatı piyasada satılan konsantre besin
maddelerinden yararlanılmalıdır.Susuzluğu maden suyu ve limonata ile gidermek mineral
madde kaybına ve yorgunluk ve kas kramplarına neden olur.Kaybedilen tuz,tuzlu bir çorba
ile yerine konabilir.Ayrıca potasyum bakımından zengin besin kayısı,incir,muz yemek
suretiyle potasyum kaybı ,kalsiyum bakımından zengin besinle(Süt,tuzlu ayran)kalsiyum
kaybı vitamin C bakımından zengin besinlede vitaminC ihtiyacı karşılanabilir.
Alınasn sıvı besilerin ısısı 25 derece olmalıdır ve kesinlikle soğuk
almamalıdır:Çünkü soğuk su midede saatlerce kalarak geç emilmekte ve su
gereksinmeside geç karşılanmaktadır:Bu uyarıya uyulduğunda bir saate 200-300 g
karbonhidrat içeren 1-1.5 lt sıvı alınmış olur.
Devam etmek için tıkla |