Spor ve Enfeksiyon

Sporun alanının genişlemesi ve katılımcıların artması her türlü enfeksiyonun spor uğraşısı sırasında direk veya indirek olarak kazanılabileceği anlamını taşımaktadır.
  Daha geleneksel septik kesikler, atletik ayak, herpes gladiatorum vb. gibi spora bağlı enfeksiyonlar azalırken bazı yeni enfeksiyonlar ortaya çıkmıştır.Özellikle döğüş ve temas gibi kan akabilecek sporlarla uğraşanlarda HIV ve HEPATİT b riski önemliddir.Bazı viral enfeksiyonlara ve bunların spor performansı üzerine etkilerine  ve özellikle her ikiside kronik yoğunluk sendromu ile ilişkili olan Epstein Barr virüsü ( Glanduler ateş)  ve oxsackievirüs B  enfeksiyonlarına olan ilgi artmıştır.Ayrıca iflüenza ve benzer ateşli viral hastalıklar sonrasında aktif fizikselo aktiviteye çok erlken dönülmesi  kalp kası üzerinde irreversible (dönüşşüz) hasara neden olabilir.
  Son zamanlarda ,dünya seyahatlerinin hız kazanması ile , sporda giderek uluslararası boyut kazanmıştır.Sonuçta giderek daga fazla sporcu ( ve spor görevlis ) turist diyaresi ,viral hemorojik ateş ,sıtma, vb. gibi daha gfeniş çevreden kazanılmış enfeksiyonlarla karşılaşılmaktadır.

Spor aktiviteleri sırasında enfeksiyonlar ya direk kişilerle temasla (Örneğin serempox ,hepatit B, solunum yolu enfeksiyonlar ) yada kontamine olan veya havuzlarla temasla (Örneğin, sepsis, tetanoz, leptospiroz, giardiasis) bulaşmaktadır. Temas sporları ,su sporları ve saha sporları daha fazla risk taşımaktadır..Direkt bulaşma (Örneğin herpes, fungal enfeksiyonlar) kontamine ekipmanın ,havluların veya giysilerin paylaşılması ile olabilir.
Herpes gladiatorum (serumpox)
   Bu hastalık tüm enfeksiyonlar viçinde en bulaşıcı olan herpex simoleks virüsü tarafından yapılır ve spor klüplerinde salgınları yaygındır.Serumpox , rugbi futbolu ile ilişkilidir.Hucum sırasında yüzdeki uzamış sakalın abrasif etkisi ile birlikte, cilt lezyonunun bulunması  enfeksiyonun yayılımını kolaylaştırır..Diğer bulaşmanın olabileceği sporlar judo ,güreş gibi sporlardır.Enfeksiyon ayrıca havlu veya ekipmanların paylaşımı ilede yayılabilir.
   Tedavi spesifik antiviral olan krem veya tablet olarak bulunan acyclovir kullanımını içerir.Hastalığı önleme yüksek standtartta kişisel hijyene ve enfekte oyuncuların tedavi tamlanana kadar oynatılmamasına bağlıdır.
   Serumpos bakteri ( Streptococcci ve staphalicocci) veya fungusa (Trichophyton veya Microsporum ) bağlı olabilir. Serumpox' ın impetigo tipinde olanları streptecoccus pyogenes veya staphylococcus aureusdan kaynaklanır. En az görülen ,fakat potansiyel olarak en ciddi oılan erizipel antibiyotik tedavisi gerektirir.Tinea barbae scrumpox ın diğper forrmları gibi bulaşır ve fungosid kreem veya tabletlerle tedavi gerektirir.
Tetanoz
Tüm sporla ilişkili enfeksiyonlar içinde tetanoz potansiyel olarak en ciddi olanıdır.Enfeksiyona clostridium tetani yoll açar.Sporları sıklıkla spor alanını kontamine etmiştir. Penetran veya kirli yaralar  bakteri çoğalmasına  ve nörotoksin üretimine neden olur.İskoçyada son birkaç yıl içinde iki ragbi oyuncusu ve bir futbol oyuncusunda oyun sırasında oluşan kesiklerden tetanoz gelişmiştir. Bunlardan yanlızca aşılı olan biiri yaşamıştır. Hafif olgular dışında tedavi kürar benzeri ilaçlarla sedasyonu ve yaşam desteği olanaklarının sağlandığı yoğun bakımı gerektirir.Antitoksin (spesifik antitetanoz immun globulin) verilmesi ortamda bulunan bağlamnmamış toksinler için gereklidir.Ortamda bulunan ve toksin üretebilen canlı bakterileri ortadan kaldırmak için penisillin kullanılmalıdır.
Kirli ve derin tüm yaralar gerekli olduğu yerde temizlik ve debrimanla birlikte erken proflaktik tedavi gerektirir.. Buda penisillin ve hastanın aşı durumuna göre tetanoz toksoidi veya antitoksini içerir..Tetanoz 10 yılda bir tekrarlanan booster dozlarla birlikte yapılan aktif aşılamayla önlenebilir.
Futbol oyuncuları ve potansiyel kontamine açık hava yüzeyleri ile karşılaşan sporculara aktiviteleri devam ettikçe her 5-6 yılda bir  bir ek booster doz yapılabilir. Çok sık yapılan booster dozları duyarlılık gelişimine neden olabilir ve lokal yan etki öyküsü olan hastalarda uygulanmamalıdır.
Diğer Yara Enfeksiyonları:
Herhangi bir yara veya abrazyon oyun alanında veya soyunma odasında ,giysilerde , ekipmanlarda , ciltte veya sağlıklı taşıyıcıların solunum yollarındakki bakterilerle ( Örneğin: Staphylococcus, Streptococcus, Pseudamonas) enfekte edebilir.
Suya bağlı enfeksiyonlar:
Su sporlarında vucudun çeşitli bölgeleri veya göz ( konjuktivit, akantamoebik keratit).kulak (Otitis externa), deri (follikülit), bağırsak (giardiasis cyrptosporidosis), karaciğer veya böbbrekler (leptospirosis) veya akciğerler (legionellosis) gibi organlar , özellikle doğal veya klorlanmamış sularda endekte olabilirler.
Vektörlerin açtığı enfeksiyonlar:
Böcek sokması (kene, sivrisinek vb) ,lyme hastalığı, sıtma, enfasalit, sarı humma ve japon enfasaliti gibi vektörle bulaşan hastalıkların prevelan olduğu bölgelerde   birçok hastalığa neden olunur.Ülkeler arasında koşanlar özellikle risk altındadır.Lyme hastalığına Ixodes türü kenelerin ısırığı ile geçen Borrelia Burgdoferi neden olmaktadır.Bu keneler avrupa ve İngiliz adalarıda da dahil olmak üzere tüm dünyada yaygın olarakbulunmaktadır ve I dammininin ana vektör olduğu birleşik devletlerde orjinal olarak saptanmıştır.Iricinus keneleri tüm ingiliz adalarında özellikle İskoçya , galler, East Anglia ve New Forest gibi Lyme hastalığının bildirildiği ormanlık ve eğrelti otları ile kaplı bölgelerde yaygındır.
Soyunma odalarında bulaşan enfeksiyonlar

Sporcuların ılık ve nemli ortamda bulunduğu soyunma odalarındaki banyo ve duşlar, birçok solunum yolu enfeksiyonunun (influenza , boğaz enfeksiyonu ve fungus enfeksiyonunun (tinea peddis)  veya verrukaların bulaşması için uygun ortamlardır. Bu enfeksiyonların bir çoğu kişileri etkilesede , ifluenza sadece bir kişiyi değil birçok sporcuyu etkileyerek takım performansını bozabilir ve oyunların ertelenmesine neden olabilir.Ayrıca dışlanmamak veya yarış dışı kalmamak için sporcular griplerini saklayabilir.Buda enfeksiyonun tüm takıma yayılmasına   ve sporcuya zarar vermesine neden olabilir.
Bazı viral enfeksiyonların kalp kası üzerindeki zararlı etkileri iyi bilinmemektedir.Grip benzeri hastalıklar sonrası ölmüş kişilerin myokartlarından inflüenza tip A viris izole edilmiştir ve bu virüsün kalp kası üzerine olan etkileri farelerde deneysel olarak gösterilmiştir.chlamdia prevmonice 'nin neden olduğu bir myokarditin bir irveçli orienterin ani ölümüne neden olduğu gösterilmiştir.Özellikle enterovirüsler (Coxackievirruse A ve B echovirus) , parainfluenza virüsü, sitomegalovirüs, ve mycoplazma preumoniae ve streptococcus grup A ve B burgdoferi gibi bakterileride myokardiyopatik etkielri olduğu b,ilinmektedir.
İnfluenza , kızamık, su çiçeği, enfeksiyoz mononükleoz ve enterovirüslerin coxsackievirüs gurubu bazı virak enfeksiyonların uzun dönem etkilerinin kronik yorgunluk sendromu ile ilg,ili olduğu saptanmıştır.Dikkatler kas eve sinir dokusunu etkiledikleri bilinen Ebstein -Barr virüsü ce coxachievirüsü üzerine yoğunlaşmıştır.

Seyahat ederken bulaşan enfeksiyonlar:
Hava yolculuğunun yaygınlaşması ,artık Avrupada bulunmayan bir çok enfeksiyonun edinilmeisne yol açmıştır. Global düzeyde yanlız su çiçeği eredike edilmiştir.. Batı Avrupa, Kuzey Amerika ve Avustralya dışında en sık karşılaşılan problem gastrointestinal problemler (turist diyaresi, salmonelloz ve dizanteri), viral hepatit A ve diğerleridir.Ayrıca gelişmekte olan ülkelerde kontrakte edici polimyelit potansiyeli göz ardı edilmemelidir.

Yoğun eredikasyon çabalarına rağmen ,son yıllara Afrika, Asya, Güney ve Santral Amerika'a böcek ilaçlarına karşın sivrisinek vektörlerinin geliştirdiği dirence paralel olarak ,sıtmada artış olmuştur. Güney  Doğu Asya, Güney Amerika ve Afrikada, Plasmodium Falciparum suçları klorokin ve diğer ilaçlara karşı direnç geliştirmniştir, buda proflaksi ve tedavie daha fazla sorun yaratmaktadır.
Solunum hastalıkları hava yolculuğu yapanlarda( kalabalık uçakta ,havaalanı,terminal binalarında  veya otellerde airborne enfeksiyonlarla karşılaşmaktadırlar) özellikle sıktır ve uçaklardaki üşük nemin dehidrate eici etkisi ile şiddetlenmektedir.
Boş zaman aktiviteleri sırasında:
Havuzda veya etrafında dinlenme sırasında  özellikle solunumsal veya fungal enfeksiyon gibi birçok çevreden einilmiş hastalık geçebilir.Diğer boş zaman aktiviteleri cinsel yolla bulaşan hastaıklara neden olabilir. Bunlardan hem hepatit b hemde HIV enfeksiyonunun spor aktivitelerindeki riski çok  düşük olmasına rağmen boş zaman aktivitelerinden edinilmiş olması olasılığının daha yüksek olmasına rağmen ,spora bağlı durumlardan edinilme potansiyeli vardır.
Hepatit B virüsü (HBV)
Enfeksiyon en sık enfekte kanla temasla (paylaşılan iğneler, iğne batması,yaralanmaları vb) veya hastalık taşıyıcısınan cindsel yolla bulaşır.Kanaki hepatit B yüzey antijeni varlığı ile saptanan kranik hepatit b kronik taşıyıcılarının yıllarca enfektif oldukları halde nadir olarak tanınabilir hastalıklar vardır.Sporaki önemli nokta .HBV taşıyıcılarına gereksiz sınırlamalar getirmek yerine ,hijyen stanartlarının iyileştirilmesidir.Bu insanların spor aktivitelerine katılmalarınan dışlanmaları gereksizdir.Kanayan yaralanmalar, kesikler ve sıyrıklar  potansiyel enfeksiyon kaynağıır ve acil olarak temizlenerek güvenli bir şekilde kapatılmalıdır.
Spor aktivitelerinde hepatit B olma riski düşüktür. Açık hava sporlarına diken batmasına bağlı enfeksiyon olabildiğ çıplak ayaklı sporcularda bildirilmiştir.
HIV Virüsü:
Daha az bulaşıcı olmakla birlikte HIv bulaşması HBV ninkine benzerdir.Birleşik devletlerde bazı eyaletlerde HIV antikor testi tüm boksörler için zorunlu iken bazı eyaletlerde ring kenarındaki görevlilerin lastik eldiven giymesi zorunludur.
Birleşik devletlerde aileler içinde, birkaç direkt kan il4e kişiye bulaşma olgusu bildirilmiştir.HIV enfeksiyonu bulaşma riski düşük olmasına rağmen italyada 1999 yılına ,öncesinde sağlıklı olan ve risk faktörleri bulunmayan bir futbolcuda ,kafasında rakibiyle (HIV pazitif olan ve damar içi ilaç kullanan bir oyuncu) çarpışması ve kanama sonrasınsa serokonversiyon görülmüştür.
Bu olgu haricinde ,spor aktiviteleri sırasında HIV veya HBV bulaşmasına dair Dünya genelinde kanıt yoktur.Spor aktiviteleri sırasınaki kesikler  ve abrazyonlar acil müahale ile oyuncu sahaya dönmeden kanama kontrolü gerekir.Futbol  kuralları " Eğer bir oyuncuda açık veya kanayan yara varsa kanama kontrolü sağlanıp yara kapanıncaya kadar oyuncununsahayı terketmesini gerektirir. "Yakın zamanda Rugbi birliğie kan yolu ile geçen hastalıklar konusunda özel bir rehber hazırlaı.
Koruyucu önlemler:

Bir çokenfeksiyona karşı geniş proflaktif önlemler mevcuttur.
(Aşılar, toksoidler, İmmunglobulin, sıtma ilaçları vs.) Günümüze bir çok sporcu çoçukluktaki temel  tetanoz toksoiini yaptırmış olmalı ve sonrasındada etkili ümmünitenin davamı için booster dozlarını yaptırmalıdır.Ayrıca immunitenin evam etmemesi ve sıklıkla tektrrar dozlarınıngerakmesine rağmen ifluenza aşışısa uygulanabilir.
Özellikle sıtmaya karşı, özel aşılar Avrupa ,Kuzey Amerika ve Avustralya'dan deniz aşırı seyahat yapacak sporculara uygulanmalıdır.Tifo ,hepatit A ve hepatit B enfeksiyonlarına karşıbaşılar mevcuttur ve hastalığın endemik oluğu bölgelerde (Güney Amerika,Afrika, Uzak Doğu ,vb.) yarışan sporculara uygulanmalıdır.Günümüzde kolera aşısının tereli koruma sağlamadığı düşünülmekteir.Vektörle bulaşan sarı humma (tropikal Afrika ve Güney Amerika) ,Japon enfasilii, (uzakj doğu),Kene ile geçen ensefalit( Merkez Avrupa ,İskandinavya'nın bazı bölgeleri) gibi hastalıklara karşıda bazı ilaçlar vardır.
Fakat kısa ziyaretlerde ve yılın nbazı mevsimlerinde yapılmasıgerekli eğildir.Lyme hastalığı için aşı yoktur vre böcek ısırmasına karşı koruyucu giysiler ve kremlere pek koruyucu değilir.
Sporda enfeksiyonan korunma bir çok faktöre bağlıdır.Bunlarda kişisel ve cevresek hijyende iyi stanartların oluşması çok önemlidir.Duşlar ortak banyolara tercih edilmelidir.Kova ve süngerler artık kullanılmamaktadır ve tek kullanımlık olanlar tercih eilmelidir.