.
Gülle atıcılarında aşırı kullanım yaralanmaları sık olur. |
Aşırı
Kullanım Yaralanmaları Modern sporlarda antremana olan talep aşırı
kullanıma bağlı yaralanmalara neden almaktadır.Yüksek miktarda sıkı çalışma
dayanıklılığı ve gücü arttırırken,tekniklerin çok sayıda tekrarıda yetenekleri
arttırmaktadır.Spor antremanları ve yarışmalar profosyonellik eğilimi ile yoğunluk
kazanmıştırÖrneğin bir çok klübün sporcusu kendilerinden önceki jenerasyon 30-40
kilometre kışarken,sdert zeminde haftada 50-110 kilometre koşmaktadır.Saha oyunları
atletleri 130 kg üstündeki ağırlıklarla eğtilmekte ve buda yaralanmalara neden
olmaktadır.Genellikle genç olan yüzücüler günde birkaç saat antreman
yapmaktadırlar. Fiziksel mekanik ve mental stres birçok genç insanda sporu erken
bırakma kararına yol açmaktadır. |
Aşırı kullanım yaralanması
nedenleri
*Çok fazla yük
*Hatalı teknik veya postür
*Hatalı veya kötü kalite ekipman
*Uygunsuz postür veya anatomi |
|
YÜK
Uygun antreman yükü bir atletin bir günde yapabileceği antremandır.Fakat ideal veya
güvenli antreman yükünün net bir tanımı yoktur.Kademeli vey a devamlı antreman
güvenlik kadar ,atletin adelevi gelişimindede etkilidir.Günümüz sporlarında kazanan
değil starta ulaşan en iyi atlettir.
Atletlerdeki yaralanmanın tanısı ve tedavisinde antreman öyküsü esastır. |
| Aşırı kullanım yaralanmaları antreman kampı,yeni
tekniklerle çalışmak veya aşırı çalışrıran antrenörler gibi alışılmadık
yükten kaynaklanmaktadır.Ayrıca basitçe bir uzun dinlenme periyodu sonrasında normal
antremanlara dönme bile yaralanmak için yeterlidir.Tıbbi rekabilitasyonun
"aşamalı dayanıklılık eksersiz kuralı" formda lokomotor olan kişilerde
uygulanır. |
Aşamalı
dayanıklılık eksersizi-antreman ve rehabilitasyon için
*Eksersizin yoğunluğu kademeli olarak arttırılır
*Yük yavaşça arttırılır.
(Eksersize yoğun bir şekilde başlamak ve yükü çok hızlı arttırmak yerine) |
|
Bisikletin selesi ve gidonu ayarlanabilmelidir.
|
TEKNİK
Sporcular için teknik önemlidir.Aksiyon olarak,daha iyi teknik,daha az yaralanma (ve
daha iyi performans demektir)Bu nedenle doktorun rolü antrenörlüğr kadar
uzanamıyorsada en azından yaralanmış sporcuyu yetkin bir antrenöre göndererek
yaralanmayı açığa kavuşturmalı ve yaralanmanın tekrarlanmasını önlemelidir.
POSTÜR
Postür harekete bağlı yaralanmanın altında yatan anahtar faktördür ve endüstriyel
tıpta uzun süredir bilinmektedir.Sıklıkla atletlerin anatomileri ile yaptıkları
sporun gerekleri arasında çatışma vardır.Koşularda belirli bacak dizilimi ve hareket
modelleri yaralanmayı kolaylaştırabilir.Bu gibi yaralanmaların tanınması
,düzeltilmelerinin ilaç fizyoterapiden çok ,koşu tekniğinin ayarlanması ile mümkün
olacağından önemlidir.
EKİPMAN
Ekipmanlar birçok aşırı kullanım yaralanmalarına yol açarlar.Bu yaralanmalar
yanlış rakete bağlı kol yaralanmalarından ,ayakkabıya bağlı su toplanmasına kadar
uzanır.Ekipman üreticileride spor hekimlerinden çok farklı düşünmemektedir. |
Aşırı kullanım yaralanmasının
önlenmesi:
*Hatalı tekniğin veya postürün saptanması ve düzeltilmesi
*Ekipmanların uygunluğunun kontrol edilmesi
*Uygulama yoğunluğuve süresinin aşamalı olarak arttırılması |
|
FAKTÖRLERİN
BİRLEŞİMİ
Bu faktörler yük -teknik,postür ve ekipman ağrıya neden olacak şekilde bir araya
gelebilir ve tedavi esnasında sinerjik olarak uyarlanabilirler.Örneğin bir bisiklet
yarışçısının dizindeki ağrı alçak seseli bisiklet kullanımı ile lgili
olabilir.Selenin yükseltilmesi
Quadriceps yükünü dengeleyerek pedallar yüklenmeyi
düzeltir.Benzer şeyler bisiklet yarışçılarında sık görülen bel ağrıları
çinde geçerlidir.Selenin yukarı veya aşağı ayarlanması semptomları düzeltir.
AŞIRI KULLANIM YARALANMASININ
TİPLERİ
|
KEMİK
Kemikler stres kırıklarından etkilenir.Stres kırıkları eksersizle ilgili lokalize
"Kreşento" tipinde ağrı öyküsü ile tanınır.Başlangıçta direk grafiler
normaldir.Fakat teröpatik ultrasona ağrılı yanıt tanı koyucudur.Stres
kırıklarının dinlenme ile tedavisi esastır.Dinlenme olağan ağrı ortadan
kalktıktan sonrada devam etmelidir.Çünki ağrının giderilmesi yanlış olarak ortaya
iyi bir tablo koyabilir ve antremana tekrar başlamaya teşvik edebilir.
Klinisyenlerin daha endişe ettiği durum düz radyografik görüntülemede gözükmeyen
stres veya aşırı yük lezyonlarıdır.Bunlar teknisyum sintografisinde daha yaygın
metabolik aşırı aktivite gösterebilir.Baldırın ön kısmında ağrısı olan bazı
atletlerde Tibiada bu yaygın model görülebilir.Bu durum uzun Flexsor zedelenmesinden
veya kompartman sendromundan farklıdır.Bunun uygulamadaki önemi "Tibia aşırı
yük sendromu" nun uzun süre dinlenmeyi ve yükten sakınmayı gerektirmesinden
kaynaklanmaktadır.Bunun atlet için anlamı bir yıl koşudan uzak kalmak olduğundan bu
kadar uzun bir dinlenme dönemi öncesi tanıdan emin olmak gereklidir. |
EKLEMLER
Eklemlerde sıkı ayakkabı ile sert bir zeminde koşma sonrası ağrı olabilir.Klinik
olarak eklem hassasiyeti ve sınırlı hareket görülebilir.Enfeksiyon veya gençlik
dönemi kalça hastalıkları gibi daha ciddi lezyonların ayrıca tanısı
yapılmalıdır.. |
Stres kırıklarının tanısına
yardımcı olanlar
*Antreman öyküsü
*Ultrason tedavisinde ağrı
*Düz radyografi
*Teknisyum kemim skeni
*Bilgisayarlı tomografi |
|
| Aşırı kullanıma bağlı zedelenme tanısında uygunsuz
aşırı yükün net öyküsü tanı için esastır.Fakat zedelenmenin patolojik boyutu
belirsiz olabilir.Bazen aşırı antreman sonrası ,örneğin dizde efüzyon
görülebilir.Bu daima dinlenme ile hızla geriler.Bu olgularda kortikosteroid
enjeksiyonuna gerek yoktur |
Aşırı kullanım yaralanmasına
duyarlı dokular
*Kemikler(Stres kırığı veya metabolik *aşırı aktivite)
*Eklemler(Ağrı , hassasiyet ,sınırlı hareket, efüzyon)
*Ligamenler (Aşırı zorlama)
*Kaslar(Sertleşme, raptomyeliz)
*Tendonlar (Aşırı zorlanma tenosinovit) |
|
Salon koşışunda 18 drecelik kavis ayak bileği yaralanmasına yol açar
|
LİGAMANLAR
Ligamanlar sık sık zedelenir.Diz veya ayak bileğinin kolleteral ligamanlarının
zedelenmesi spor hekimliğinin en çok karşılaştığı olgulardır.Bu tür
yaralanmalarda teknikte hata ve postür bozukluğu vardır ve tam iyileşme için
düzeltilmeleri gerekir.Mesela kavisli bir yolun aynı kısmında devamlı koşmak kronik
ayak bileği ligamani ağrısına sebeb olabilir.(Aşağıya doğru lateral ,yukarıya
doğru medial kolleteraller.)Uygun tavsiyelerle geneklikle tıbbi tedaviye gerek kalmaz.
ENDESİOPATİ
Endesiopati kas,tendon veya ligamanların periostuma bağlanma yerlerinin zedelenmesi
olarak tanımlanır.Bunlar raket sporlaında el bileği extansör zedelenmesi,genç
futbolcularta Tibialis antrrterior zedelenmesi,raket sporlarında ve golfte dirsek
epikondiliti,ve bazı koşucu baldırı ön kısmı ağrısı olgularını içerir.Tedavi
neden olan sporun düzeltilmesi,dinlenme ve fizyoterapiyi içerir.Bu zedelenmeler
sıklıkla lokal kortikosteroid enjeksiyonuna iyi yanıt verir. |
|