GENEL BİLGİLER
Tanımlama:
Komşu kemiklerin yer değiştirmesi birbirinden ayrılması ile oluşan bir ayak bileği sakatlığıdır.Ayak bileği çıkıkları hemen hemen daima burkulmalar (bağların zarar görmesi) ve kırıklarla beraberdir.
Anatomik İçerik:
-Ayak bileği kemikleri Tibia, Fibula ve talus
-Ayak bileği kemiklerini bir arada tutan bağlar
-Çıkık kemiği çevreleyen yumuşak dokular ki sinirler, tendonlar, kaslar ve kan damarlarını içerir.
Belirti ve bulgular:
-Sakatlanma anında şiddetli ağrı
-Ayak bileği hareket ettirilmeye çalışıldığında şiddetli ağrı ve ayak bileği fonksiyonlarının kaybı
-Çıkık kemiklerin anormal pozisyonda kitlenmesi veya kendiliğinden düzelme ,deformitenin ortadan kalkışı
-Çıkık ,kırık veya burkulmanın üzerinde hassasiyet
-Şişme ,çürüme (renk değişimi)
-Kan damarları veya sinirlerin kesilmesi, basıya uğraması veya ezilmesi söz konusu ise his kaybı, uyuşma veya felç durumu
Nedenler:
-Bilek bölgesi yan tarafına yüklenme, bileği uygun olmayan bir harekete   zorlamak.
-Şiddetli ayak bileği burkulmasının sonucu (aşırı baskıdan) bağlatrın liflerin kopması
-Tekrar edilen burkulmaların ve yırtılmaların bağları zayıflatması
-Kuvvetli kas kasılmaları
Riski arttıran nedenler:
-Kötü zeminde hızlı yürümek veya koşmak
-Kontak sporlar
-Tekrarlayan bilek sakatlanması, özellikle çıkma veya burkulma
-Artrit (Romatoid, gut, vs)
-Zayıf kas yapısı
Nasıl Önlenir?
-Elastik bandaj veya bandlama gibi yöntemlerle ayak bileğinin korunması
-Alt bacak bileği veya ayağının dayanıklılığının kondisyonunun arttırılması
-Fiziksel aktivitelerden önce yeterli ısınma
-Kötü zeminde antrenmandan sakınma
TIBBİ YAKLAŞIM
Planlama:
-Doktor tedavisi
-Cerrahi: Kopan tendonun tamiri ve kırık kemik parçasının metal veya tellerle tutturulması
-Alçının çıkmasından sonra fizyoterapi
-Rehabilitasyonn boyunca kendi kendine bakım
Tanı Yöntemleri:
-Kendi gözlem ve bulgularınız
-Tıbbi geçmiş ve doktor muayenesi
-Röntgen
Olası komplikasyonlar:
-Yaygın kanama veya ameliyat sonrası enfeksiyon
-Aktivitelere erken dönüldüğünde iyileşme sürecinin uzaması
-Tekrarlıyan bilek sakatlanmaları sonucunda stabil veya artritik ayak bileği eklemi
İyileşme süreleri:
-Kırıkla birlikte olan bir ayak bileği çıkığının tamamen iyilrşmesi için ortalama 18-20 haftaya ihtiyaç vardır.
-Ameliyat sırasında konulan vida veya teller genellikle 8-12 haftada çıkarılır.
-İlk defa olan sakatlanmaysa , uygun bakım, ameliyat ve yeterli iyileşme süreci kalıcı bir sakatlanmayı önler.
-Eğer cerrahi müdahale tercih edilmemişşe ağırlıktan veya zorlamadan uzak kalmak şartıyla iyileşme süreci 12 aydır.
TEDAVİ
Not:Doktorunuzun önerilerini takip edin Bu bilgiler tamamlayıcıdır.
İlk yardım:
Dinlenme ,Buz, Kompresyon, yükseltme (R.I.C.E) yi takip edin
Tedavinin devamı:
Doktor (ameliyatla veya ameliyatsız) çıkık kemikleri mümkün olduğunca normal pozisyona getirir.Bu işlem sakatlanmalardan sonra mümkün olduğunca en kısa sürede yapılmalıdır.Çıkmadan 6 saaatten sonra kanama veya vucut sıvısının yer değiştirmesi şoka sebep olabilir.Hemde bazı dokular elastikiyetini kaybeder ve normal pozisyona dönmeleri zorlaşır.
_Ameliyattan sonra diz altından parmaklara kadar splintler kullanabilir.Bu siplint alçının sebep olabileceği şişme probleminden daha az soruna neden olabilir.Bu splint koltuk değnekleriyle yürürken  ayak bileğine yeterli desteği verir.Fakat sakatlanan bileğe hiç ağırlık vermemelidir.
7-11 günde şişliğinde inmesiyle dikişler alınıp splint çıkarıır ve yürüme alçısı yapılabilir.Bu alçının 10-*21 günden daha fazla kalmasına gerek yoktur.Yürüme alçısıysa derhal yürümeye başlanır.
-Alçı alındıktan sonra en az 6 ay bandajlamaya ihtiyaç vadır.
-Alçı ve dikişler alındıktan sonra banyo yapılmalıdır.
-Buz masajı uygulayın Kryokaf kullanabilirisniz.El topu büyüklüğünde daireler çizerek günde 3-4 kez ve 15 dakika buz masajı uygulayabilirsiniz.
-Eğer sakatlanan bölge iyiye gidiyorsa buzun yerine sıcak uygulayın .Isıtıcı lamba ısıtıcı petler, sıcak duşlar, ısıtıcı merhem ve kremler kullanın.
-Mümkünse girdap banyosundan faydalanın.
-Sık sık ve hafifçe yapılan masaj şişliği azaltır ve hastayı rahatlatır.
İlaç:
Hafif rahatsızlıklarda
Aspirin, parasetamol ve ibuproten gibi recete gerektirmeyen ilaçlar kullanabilirsiniz.
İhtiyacınız varsa doktorunuz şiddetli ağrılar için kuvvetli ilaçlar yazabilir.
Aktivite:
-Doktorunuz yürüme alçısı uygulayana kadar koltuk değnekleriyle yürüyün.
-Eski hareketlerinize yavaş yavaş dönün
-Tamamen iyileşene kadar araba kullanmayın.Münkünse otamatik bir araç kullanın.
Diet:
Toparlanma süresince et, balık, tavuk, peynir yumurta gibi bol proteinli gıdalarla iyi ve dengeli beslenin.Aktivite azalmasından sonra oluşabilecek kabızlığı önlemek için lifli ve sıvı besinleri tercih edin.İyileşme sürecini hızlandırmak için vitamin ve mineral desteği alın
Rehabilitasyon:
Destekleyici bandajlamaya ihtiyaç kalmadığı zaman ,günlük rehabilitasyo eksersizlerine başlayın.Eksersizden 10 dakika önce buz masajı yapın.
DOKTORUNUZU ARAYINIZ
-Şiddetli bilek saakatlanması bulgularınız varsa
-Tedaviye rahmen şişme, çürüklük , ağrı artıyorsa
-Ayağınız alçıdayken parmaklarınızda solukluk ve his kaybı oluyorsa
-Ameliyat sonrası enfeksiyon varsa (ateş, cerrahi yarıktan akıntı, ameliyatlı bölgede ağrının artması)