İYİ BİR
HAKEM OLMANIN TEMEL ESASLARI

Her spor dalında hakemin çok iyi bilmesi ve sadık kalması gerekli olan temel esaslar vardır.Bu kurallar müsabaka süresince adaletli olarak uygulanmalı, müsabıkların gerek fiziksel (can) gerekse ruhi (kararlara olan itimat ve güvenleri) emniyetleri sağlanmalıdır.
HAKEM NEDİR?
Hakem müsabaka kurallarına göre maçı yöneten ,başlayıp ,sonlandıran resmi görevlidir.Bay veya bayan olabilir.Kararları kesinlik arz eder.

Hakem olmanın anlamı:
Hakem müsabıklar için vardır.Hakemden bahsediliyorsa muhakkak surette ,aralarında karar ve hüküm verilmesi gerekli olan ve birbiriyle çekişen iki rakip var demektir.Vereceği karar sonuçta biri lehine diğeri aleyhine olacaktır.Bu nedenle hakem bu gerçek karşısında görevini yaparken aklı ve ruhi becerileriyle belli kalıplar içinde davranmak zorundadır.Her zaman için Fair Play denilen sporun genel amaçlarının içerisinde davranmalıdır.Sporculara isim ve kariyerlerine göre değil sergiledikleri tekniklere göre değer vermelidir.Bir zamanlar kendisinin de bir müsabık olduğunu bir an için aklından çıkarmayarak sorumluluklarını ona göre yerine getirmelidir.
Amatör sporcu ,sporu zevk almak için yapar.Spor aktivitelerini kendisine öncelikle fiziksel ve ruhi faydası olduğu için yapar.Bu aktivitelere katılımın kendisine parasal bir kaynak oluşturmadığını bilir.Herkeste bazı özel sporlara karşı özel sevgi ve muhabbet vardır ve aynı spor dalını sevenlerle çok şeyler paylaşır .Bu kişiden kişiye değişir.Bir kişinin çok sevdiği ve vazgeçemediği bir spor dalı başka bir kişinin hiç ilgisini çekmeyebilir.Taekwondoda bundan istisna değildir.Yani taekwondo bazı insanlara itici ve sert gelebilirken bazı kişiler arasında bir tutku ve yaşam biçimi olur ve bu insanlar birbirleri ile ileri sosyal ilişkiler kurar.Bir taekwondocu sıkı spor yaşantısını sonlandırsa bile asla taekwondodan kopamaz.Taekwondoda süre yoktur.Bir taekwondocu ömür boyu taekwondocu kalır.Taekwondo aktivitelerinden asla vazgeçmez.Seyirci olarak, hakem olarak,antrenör olarak veya teknik heyet sorumlusu veya klüp yöneticisi olarak taekwondo yaşamı devam eder.Taekwondo bir ruh hali olarak bu insanların içine yerleşmiştir.
Taekwondoda hakem,hiç bir zaman sıradan insanın bende taekwondo hakemi olayım diye basit bir tercihiyle oluşmaz. Muhakkak surette ufak yaştan başlamış bir "Dojang" kültürü vardır.Bu yetişme tarzı onu hakemliğe veya antrenörlüğe yönlendirir.Bu nedenle müsabakadaki hakem sadece sıradan bir bilirkişi değil, yılları taekwondo aşkı ve ruhu ile yoğrulmuş bir üstat,bir hoca,bir abide şahsiyet olarak kabul edilir.Bunun sonu olarak hakem ve müsabıklar arasındaki karşılıklı güve
n vardır.Sporcu müsabakada sadece sıradan bir hakemle değil, saygı duyması gerekli bir üst kemer liderle muhatap olur.
Hakem kural ihlalinde  sporculara hatırlatıcı bir rol oynayarak ihtar eder.Çünkü o sadece basit bir hakem değil aynı zamanda onları iyiye yönlendiren bir ağabey ,bir lider,bir çalıştırıcıdır.Çünkü sporcunun farkına varmadan kural ihlal etme ihtimali vardır.Sporcu kuralı ihlal ettiğinin farkına vardırılır ve yapmaması istenir.Bu hakemin müsabıka duyduğu sevgi ve muhabbetin göstergesidir..İkinci kez aynı kural ihlal edildiğinde sporcu bilgilendirilmiş olduğundan yapmaması gereklidir kanaatine varılarak ceza puanı uygulanır.Buda kural ihlalinin zararı dokunduğu rakip sporcuya karşı olan sevginin gereğidir.Bu tür bir davranış biçimi sporcular ve hakemler arasında karşılıklı saygı ve güvenden kaynaklanır.Sporda hakemler ve sporcular arasındaki Fair play denen olgu budur.Yani hiç bir müsabıkın kural ihlalini kasten yaptığı var kabul edilmez.İhtar denen hatırlatma olayı bunun bir ifadesidir.Ceza alan bir sporcu daha önce aynı konuda ihtar aldığından,yaptığı hareketin itirazına girişemez.

İYİ BİR HAKEM OLMAK İÇİN KİŞİSEL MEZİYETLER:

1. İnsanlıkla dolu olmak

sağlam bir inanç sahibi olmak
Hakem taekwondonun tarihi geçmişini gelişimini ve değişim süreçlerini iyi derecede bilmelidir.Taekwondonun sosyal ilişkileri içerisinde olmalı asla kopuk hareket etmemelidir.Bir spor dalı olarak taekwondonun geleneksel ruhu ve değerini iyi kavramalıdır.
Taekwondo hakkında samimi bir sporsever olmak:
Taekwondo sadece fiziksel gelişim için zaman harcanılan bir spor dalı değildir.İnsanın eğitimi,olumsuzluklarının giderilmesi ve kötü alışkanlıklarının terk edilmesini ve olumlu insanlık ilişkilerini  sağlayan bir öğretidir.Bu nedenle taekwondo çalışması her zaman sportmenlik duyguları ile yapılabilecek bir çalışmadır.Bu sportmenlik havası müsabakalardada kendini göstermelidir.Bunu sağlayan faktörde hakemin olumlu yaklaşımıdır.Genelde tüm müsabıklar heyecanlı ve agressif olma eğilimindedirler.Nitelikli bir hakem her zaman için soğukkanlılığını elde tutan ve sporcuların heyecanlarından kaynaklanan agressiv hareketlerini aza indirmeyi ve yok etmeyi başaran hakemdir.
Müsabıkların kalplerinden ve akıllarından geçenleri anlama:
İnsanlar genellikle çevrelerinden etkilenirler.Taekwondo sporcularda heyecanın,gerilimin sevincin veya hayal kırıklığının en üst zirveye çıktığı bir spor dalıdır.Hakem bütün sahanın bu atmosferinden sorumlu olan ve yöneten kişidir.Müsabıkların maç öncesi, maç içinde veya maç sonundaki ruhi değişimlerini de yönlendirmek zorundadır.Maç içindeki agressif bir sporcuyu yatıştırmak, maç sonundaki ruhi yıkım geçiren bir sporcuyu teskin etmek ve moral vermekte çalışmaları içindedir.Bir psikiyatrist sorumluluğu içinde müsabaka içinde veya sonundaki bu değişimleri önceden anlamak ve doğru olana yönlendirmek başlıva vazifelerindendir.
Çok kuvvetli bir doğru karar verme yeteneğine sahip olmak(Adalet)
Her sporcu hakemin kendisini favori gördüğü ve kararları kendisi lehine çıkaracağı kanaati içindedir.Hakem aleyhine karar verdiği zaman muhakkak itiraz ve isyan duyguları içerisine girer.Hakem hiç kimseyi ödüllendirmez veya cezalandırmaz.Hakem doğru bir karar verdiğinde sadece kendini ödüllendirmiş olur.Hakem olumlu ve olumsuz kararları sporcular adına değil kendi vicdanı ve dürüstlüğü adına verir. Bu nedenlerledir ki
Sporcunun isyanı ve itirazı  fikrinde bir değişikliğe neden olmaz.
Kuvvetli bir sorumluluk duygusu:
Bir hakem için makine gibi kurulmuş bir şekilde maç idaresi asla yeterli bir durum değildir.Hakem hatasız ve profesyonel bir şekilde ve güzel bir maç ortaya çıkması için tüm eforunu harcamalıdır.Bir anlık bir hatası ve uyuklaması bir sporcunun maçı kaybetmesine neden olursa elbette sporcunun tüm hayallerini yıkmış olacaktır.Bu nedenle maça ruhen hazır olmalı ,yorgunsa ve o anlık maç idaresinden zevk almıyorsa görevini başka bir arkadaşa terk etmelidir.Maç idaresinden zevk almayan ve davranışları bunu belli eden bir hakem asla zevkli bir maç oluşturamaz.Kendi pasivitesi ve durağanlığı bir anda sporcular üzerinde yansız.Karaları çelişkili ve isabetsiz olmaya sporcuların agressif davranmaya başlamalarına neden olur.Bu nedenle her yeni maç başlangıcı hakem önce kendini tartmalı ve o anki ruhi halinin iyi bir maç yönetmeye elverişli olup olmadığını yorumlamalıdır.
Kültürel değerlere sahip olma:
Hakem belli bir kültür seviyesinde olmalı ve bunları çevresine aktarma kabiliyeti taşımalıdır.Hayatı belli bir disiplin altında olmalı,nazik, kibar ve tam bir beyefendi veya hanımefendi konumu taşımalıdır.Konuşma ve ikna etme yeteneği bulunmalıdır.Kendine güven sağlamalı ve yaşıtlarından ve sporculardan her zaman saygı görmelidir.

2. Geniş bir tecrübe:

(1) Hakem ve müsabık olarak:"Tecrübe" bir hakem için gerek bir hakem ve gerekse sporcu olarak  en önemli faktördür.Geçmişten gelen sporculuk deneyimi, müsabakanın atmosferini, kuralları,müsabaka ritmini müsabıklar gözünden görebilmesi açısından çok büyük önem taşır.

(2) Modern tekniklerdeki yeni gelişmeleri öğrenmek ve yeni fikirlere açık olmak.Taekwondodaki yeni gelişmeler ve yeni teknikler genelde azimli ve yaratıcı antrenörler ve sporcular yolu ile doğar.Dolayısıyla iyi bir hakem sürekli olarak yaratıcı sporcuları ve antrenörleri izlemeli yeni teknikleri öğrenmeli, tüm dünyadaki gelişmeleri yayın organlarını takip ederek yakından izlemelidir.

(3) Tüm kuralları bilmelidir.Bundan maksat belli bir kuralın neden o şeklide konduğunu bilmelidir.Kuralın altında yatan sebeplerden haberdar olmalıdır.Buda müsabaka tekniklerini ve müsabaka psikolojisini çok iyi bilmekten geçer.Her müsabaka kurallarla idare edilir.Bir hakemi sporcunun davranış biçiminden ve ruh halinden hareketle hangi kuralı ihlal edeceğini önceden kestirecek bir engin tecrübeye sahip olmalıdır.

(4) Yapılan eylemin kastimi yoksa  kazaylamı veya sakatlanmanın  kandırmaca mı gerçek mi olduğunu anlayacak üstün bir zeka ve bakış açısı şarttır.Çünkü bazen uygulanacak kural, hareketin kastimi ,kazamı olduğuna göre değişir.Müsabaka gerilimi içinde buna karar vermek çok önem taşır.Bu kararlar için orta hakemin elinde 9-10 saniyelik uzun bir zaman dilimi vardır.Bu zaman içinde doğru kararı verecek üstün bir yorumlama kabiliyeti olmalıdır.
 

3. Yüksek zihinsel yetenekler

(1) Geniş kavrama ve kararlılık yeteneği:Taekwondo tekniklerinde yüksek bir güç ve hız vardır. Dolayısıyla bir taekwondo hakemi tekniklerin bu yüksek hızını ve gücünü iyi kavramalıdır.Taekwondo tekniği saniyeliktir anında gerçekleşir ve biter.Doğru karar vermek için teknikleri hız ve güç faktörünün  değerlendirmesini iyi yapmak lazımdır.Güçlü olmayan ve rakibi sarsmayan bir tekniğe puan verilmez ve değerlendirmeye alınmaz.Dolayısıyla taekwondo hakemi tekniği sadece bilmek zorunda değil tüm detay etkilerini kavramak zorundadır.

(2) Dikkatli olmak ve maça çok iyi konsantre olma yeteneği: Bir hakem heyeti değişmeden 5 tane maç idare edebilir.Bir hakem 30 dakika süre ile aktif maç içindedir.Dinlenme periyotları ile birlikte 45-60 dakika maç yönetimine katılır ki bu aslında dikkat toparlanması açısından uzun bir süredir.Bu nedenle çok güçlü ruhi ve fiziksel bir yapı gerekir.Güçlü bir konsantrasyonu rahat ve sıkılmadan sağlamak bir yetenek işidir.Yani son derece rahat ,gevşek ,gergin olmadan güçlü bir şekilde maça konsantre olmak çok önemlidir.Çünkü dikkat göstereceğim derken aşırı gergin olmak, kendini kasmak gözleri aşırı derecede belli noktada sabitlemek , çok çabuk ruhsal yorgunluğa yol açar.

(3) Müsabaka kontrolünü sürdürebilmek:İyi bir hakem müsabakayı ve müsabıkları kontrol edebilmeli ve yönetilmelidir.Müsabaka ve müsabıklar hakemi yönetmeye başladı mı acı sonuçlar doğar.Uluslararası kompleks maçlarda sporcular çok hızlı, zeki ve profesyonel davranırlar.Hakem üzerine çok aldatıcı oyunlar oynanır ve etkilemeye çalışılır.Bu nedenle hakemler sık sık hata yapmaya meyillidirler.Bu nedenle bir hakem maça çıkarken hakemlik gelişiminin ve bu konudaki hazırlığının en üst seviyesinde olmalıdır.Sporcular maça nasıl hazırlıklı ve çalışarak geliyorlarsa hakemde bir maça çalışarak hazırlıklı gelmelidir.

(4) Görevini yaparken  kararlılık ve güçlü olma;
Hakem görevini yaparken çok sağlam bir inanca sahip olmalıdır.Doğru karar önemli değil.Doğru kararın zamanlamasını da iyi yapmalıdır.Zamanlama hatası kendine güveni azaltacaktır.Önemli olan doğru kararı (puan da olabilir) en kısa zamanda verebilmektir.

4. İyi bir genel sağlık , form ve göz sağlığına sahip olma;

(1)İyi bir hakem mükemmel derecede  Ritim, denge ve elastikliğe sahip olmalıdır;
Bir orta hakem rakipler kapalı dövüştüklerinden ve sık yer değiştirdiklerinden her zaman onların etrafında dairevi dönüşler yapmak zorundadır.Bu nedenle müsabaka kontrolünü elinde tutabilmek için çok iyi ruhsal ve fiziksel sağlığa sahip olmalıdır.İleri geri, yana seri hareketler yapabilmek kısa zamanda olmayan ve fiziksel antrenman isteyen bir durumdur.Bu nedenle bir hakem fitnesss programlarına katılarak adımlama  seriliğine kavuşmalıdır.
 

(2) Bir hakem çok çevik olmalıdır.
Çeviklik bir hakemin hızlı hareketi için şarttır.Hakem her zaman sporcuları yandan seyretmelidir.Yani bir sporcu diğer sporcunun arkasında kalacak şekilde maçı izlemesi hatalar doğurur.Bu nedenle çok hızlı ve seri olmalıdır ki her zaman müsabıklara göre yer değiştirsin.Çevik olmamak yanlış kararlar verilmesine neden olur.Bir hakem müsabıklar kadar hızlı hareket etmelidir.Bazen sadece sesli komut yeterli olmayabilir, müsabıkların arasına saliselerle ölçülecek derecede bir zamanda girmek gerekir.Bu belki kontrada kalan sporcunun daha sert bir darbe almasını önleyecektir.Bu da çok çevik ve seri olayı gerektirir.

(3);İyi bir görüş ve canlı bakış;
Taekwondo müsabakaları duran bir konumdan anında çok seri ve hızlı tekniklere geçilebilen çok yönlü bir yapı arz eder.İyi bir hakem çok iyi ve canlı bakmalıdır.Durağan giden müsabakalarda bile göz kontağını asla kaybetmemeli,uyuklamamalıdır.Bu da göz eksersizleri ile mümkündür.Bir hakem her gün düzenli olarak göz eksersizleri yapmalı uzun süre bir noktaya bakıldığında göz yorulmasının ve dikkat dağılımının önüne geçmelidir.Bu göz eksersizleri hızlı kitap okuma tekniklerini anlatan yazı ve kitaplarda mevcuttur.Hakemlik kurslarında da verilmektedir.
 

(4) Fiziksel kondisyon:
Bir hakem mükemmel bir fiziksel kondisyona sahip olmalı ve asla yorulmamalıdır.Bunun için müsabıklar gibi oda düzenli antrenmanlarını yapmalı ve hatta müsabaka gününe kadar çıkaracağı bir antrenman periyot laması ile müsabaka gününe hazırlanmalıdır.
 

5.Güçlü yüz ifadesi;

 Hakemin her hareket için değişik yüz ifadeleri vardır.Bu ifadeler çok net olmalıdır.Çok fazla abartılı olması ne kadar yanlış ise , bir kararı hafif meşrep bir yüz ifadesi ile uygulamak da o kadar yanlıştır.Yüz ifadeleri bir hakemin karakter ve şahsiyet yapısını da ortaya kor.Taekwondo hakemi bir liderdir.Sporcuların gözünde yıllarını taekwondoya vermiş bir eğitmen konumundadır.Bu nedenle kararlarındaki yüz ve vücut ifadeleri bir ciddiyet ve vakar içinde olmalıdır.
 

6. Sosyal Davranışlar;

Bir hakem aynı zamanda toplum içinde temsil ettiği sporu tanıtmak ve onun değerlerini yükseltmekle görevlidir.

(1) Kurallara bağlılığın yanında sporculara karşı ılımlı ve sevecen olabilmelidir.Maç kontrolünü elinde tutmak sporculara sert sözler ve sert ifadeler kullanmakla olmaz. Her iki müsabıka karşıda bir ağabey şefkati ile ılımlı yaklaşmak ve onları kurallı bir maç yapmaya teşvik etmek sosyal bir beceri işidir.

(2) Müsabaka sahasında birden fazla görevli vardır.Orta hakem yan hakemler ,jüri, teknik masa , sağlık ekibi, kontrol ekibi vs. Bir hakem bunlarla her zaman çok iyi bir diyalog içinde olmalıdır.Hepsi ile tanışmalı ,arkadaşlık ilişkilerini geliştirmelidir.

(3) Gerek müsabıklar ve gerekse diğer görevlilerle diyalogunu müsabaka haricinde de yürütmelidir.Müsabaka içi kadar salon içi sosyal davranışlarına da dikkat etmelidir.

(4) Elbiseleri her zaman ütülü ,saçları taralı olmalı, sakal tıraşı yapılmış ayakkabıları temiz olmalıdır.

(5) Kendini geliştirmeli uluslar arası hakem olabileceğini hesap ederek yabancı dil öğrenmelidir.Sürekli okumalı ve bilgisini diğer arkadaşları ile paylaşmalıdır.