Enerji
ve ağırlık kontrolü
Ağırlık ve
vücudun yapısı
Sporcuların ağırlık kontrolü ağırlıktan çok vucud yapısı üzerinde
odaklanmalıdır.Basit bir ağırlık ölçümü yerine Vucuddaki yağ orarını
ölçmek daha faydalıdır.Vucudun yağ yüzdesi belirli aralıklarla heryıl
ölçülmelidir.Eğitimdeki ve diyetteki değişikliklere bu ölçüm sonuçlarına
göre yön verilmelidir.
önerilen ortalama yağ oranlarıerkekler için %15 ,kadınlar için %26
dır.Çoğu sporcunun yağ oranları bu değerlerin altındadır.Çünki fazla yağ
fazla çalışmayı gerektirir fakat etkinlik üzerinde bir fayda
sağlamaz.Erkek jimnastikçiler ve koşucular için yağ oranı %5-8 arasında
iken kadınlar için bu değer %10-12 arasındadır.Tablo 1 de bazı spor
dallarında sporcuların vucudlarında gözlenen yağ oranları
gösterilmektedir.
Spor dalı |
Cinsiyeti |
Yağ oranı % |
Halter |
E |
9.8-12.2 |
Basketbol |
B |
20.8-26.9 |
Futbol
Savunma
İleri
Kenar
Kaleci |
E
E
E
E |
7.1-10.6
9.4-12.4
13.4-14.4
14.4 |
Yüzme |
E
B |
5.0-8.5
17.1-26.3 |
Tenis |
E
B |
15.2-16.3
20.3 |
Güreş |
E |
40-10.7 |
Koşu |
E
B |
6.3-13.6
15.2-19.2 |
Genel olarak erkek sporcular
için %8-10 Bayan sporcular için %12-14 yağ oranı idealdir
VUCUD YAĞININ ÖLÇÜLMESİ:
Vucud yağını ölçmesi için çeşitli yöntemler mevcuddur.
1-Skinfold yöntemi
2-Suda ağırlık hesaplama
3-Dokulardaki elektriksel impedansın ölçülmesi
Su altı yağ ölçme vucud yağını doğru olarak belirler.Ancak akciger
hacminin hesaplanmasını gerektirir ve genelde kullanışlı değildir.
Skinfold yöntemi kolay ve ucuz elde edilebildiği için daha
kullanışlıdır.Bu aletlerle yağ oranı hesaplanırken , vucudun belli
bölgelerindeki katmanlar sıkıştırılıp kalınlık ölçülür.Ölçülen bu değer
daha önceden belirlenmiş standartlarla karşılaştırılarak yağ yüzdesi
belirlenir.
Enerji ihtiyacı
Kalori bir enerji ölçüsüdür.Yiyeceklerin verdiği enerji ve vucudun
harcadığı enerji kalori cinsinden ölçülebilmektedir.Bir kalori bşr gram
suyun sıcaklığını bir santigrat derece arttırmak için gereken ısı miktarı
olarak tanımlanabilir.Bir kalori çok küçük enerji miktarı olduğundan
egsersizler sonucu harcanan enerji veya yiyeceklerin enerji içeriği
belirtilirken kilokalori tanımı daha çok kullanılır.Kilokalori
C harfiyle yada 1000 kalori olarak gösterilir.Kaloriler,
karbonhidrat,yağ,protein ve alkolden sağlanabilir.Bir besinin kalorisi
enerji içeriğini belirtir.Protein ve karbonhidratların birer gramları 4'er
kalori verirken,Bir gram yağ 9 kalori,bir gram alkol ise 7 kalori
vermektedir.
Sporcuların kalori harcamaları yaş,cinsiyet,vucud ağırlığı,vucud
yapısı,metabolik oranları ve fiziksel aktivite düzeylerine göre değişiklik
gösterir
Kilogram vucud ağırlığı başına
kalori ihtiyacı çocuklarda en yüksektir.Çünkü,dokuların gelişimi ve büyüme
kolori gerektiren işlevlerdir.İlerleyen yaşlarda kalori ihtiyacı düşer.
Vucud ağırlığı kalori ihtiyacını doğrudan etkiler.Çünki daha ağır bir
vucud ile çalışmak daha çok kalori gerektirir.Vucuddaki yağ oranıda kalori
ihtiyacı için önemlidir.Çünki,kasşarın kalori ihtiyacı yağlara göre daha
fazladır.Bu sebepten aynı ağırlığa sahip iki sporcudan yağ oranı düşük
olanının kalori ihtiyacı daha fazla olcaktır.Erkekler kadınlarldan daha az
yağ oranına sahip oldukları için kalori ihtiyaçları daha fazladır.
Metabolik oranlardaki çeşitli değişmeler kalori iktiyacını etkiler.Bu
oranlar %10-20 arasında değişir.Fiziksel aktivite fazladan 1000-1500
kalori arasında ek bir gereksinim doğurur.Eksersizlerle harcvanan kalori
miktarı aktivitenin süresine ,yoğunluğuna ve spocunun ağırlığına göre
değişiklik gösterir.
Enerji sarfiyatı efeo gücü ile yakından ilişkilidir:Koşma hızının 3.3m/sn
den iki katına 6.6m/sn ye çıkarıldığından enerji gereksinimi 8 kat
artar.Yüzmede hızın 3 katına çıkarılmasında 0.33m/sn den 1m/sn ye 5 kat
enerji gerektirir.
Bir sporcunun enerji ihtiyacının hesabı çok kolay değildir.Çünki çalışma
süresince yeterli beslenmesi idmanda harcadığı ortalama enerji ve
yarışmada harcadığı enerji dinleme durumu ve yeterli uyku gibi
bütün durumların bilinmesi gereklidir.
Tablo:2 Çeşitli spor dallarında harcanan kalori(70 kg vucud ağırlığına
göre)
|
|
EN AZ |
EN ÇOK |
Çabuklık isteyen spor
dalları(65-75 kg) |
Dinlenmede
Kısa mesafe koşu
Kısa mesafe yüzme
Atletizim(Bütün dalları) |
1700
3000
4000
4000 |
2200
4500
5000
5500 |
Kuvvet isteyen spor
dalları(80-90 kg) |
Ağır kaldırma
Orta mesafe koşma
Uzun mesafe koşma
Uzun mesafe yüzme |
3000
4000
4000
4000 |
6000
5500
5500
5500 |
Mukavemet spor dalları |
Bisiklet
Oyun sporları |
4000
4000 |
8000
5800 |
Kuvvet ve mukavemet isteyen spor
dalları |
Boks
Güreş
Judo
Kürek |
3000
3000
3000
3000 |
5500
5500
5500
7000 |
Tablo:3
Ünüversite sporcularının kalori alımları
Spor |
Ortalama |
Minumum |
maksimum |
Erkekler
Basketbol
Kürek
Futbol
Jimnastik
Dağcılık
Güreş |
4762
5267
5557
2080
3829
2665 |
1600
2711
2561
568
2441
412 |
9270
7162
13517
4249
5959
6702 |
Bayanlar
Basketbol
Kürek
Dans
Veleybol
Yüzme |
2835
2339
1909
2094
2874 |
500
1262
898
1144
1516
|
3879
3577
2909
3199
5874 |
Devam için tıkla |